1. [W]yroki sądu polubownego mogą być kontrolowane tylko w ograniczonym zakresie. Uchylenie wyroku sądu polubownego uzasadnia więc tylko taka obraza prawa materialnego, która prowadzi zarazem do rozstrzygnięcia naruszającego naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej. Innymi słowy, wyrok sądu polubownego może uchybiać praworządności, jeżeli w swym wyniku prowadzi do rozstrzygnięcia gwałcącego obowiązujące zasady państwa prawa.

2. Wyrok sądu polubownego wymaga także zbadania pod kątem oceny, czy nie uchybia on wyrażonej w art. 20 Konstytucji zasadzie wolności działalności gospodarczej, zgodnie bowiem z art. 5 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.) wspomniana zasada konstytucyjna przejawia się w tym, że podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, a ustawową przesłanką ograniczającą zakres stosowania tej zasady jest wymóg zachowania warunków określonych przepisami prawa.

3. [N]ie sposób podzielić (...) oceny, że orzeczenie sądu polubownego nie naruszało zasad współżycia społecznego, bez próby bliższego nawiązania do konkretnych zasad. W płaszczyźnie stosunków kontraktowych zasady te wyrażają się istnieniem powszechnie akceptowanych reguł przyzwoitego zachowania się, także wobec ewentualnego przyszłego kontrahenta. W zakresie stosunków handlowych szczególne znaczenie mają reguły uczciwości i rzetelności kupieckiej, których należy wymagać od przedsiębiorcy – profesjonalisty na rynku, a mianowicie przestrzegania dobrych obyczajów, zasad uczciwego obrotu, rzetelnego postępowania czy lojalności i zaufania.

1. [N]egatywna przesłanka procesowa w postaci istnienia zapisu na sąd polubowny ma charakter względny, gdyż sąd bierze ją pod rozwagę tylko na zarzut pozwanego, zgłoszony i uzasadniony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, nie jest zaś uprawniony do uwzględnienia istnienia zapisu z urzędu. W konsekwencji tego, stosownie do art. 379 k.p.c., rozpoznanie sprawy przez sąd powszechny, mimo istnienia klauzuli arbitrażowej, nie powoduje nieważności postępowania.

2. Względny charakter tego zarzutu procesowego wyraża się także tym, że może być on rozważany i rozstrzygany tylko we wstępnym stadium postępowania („przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy”). Pozwany zatem traci w sposób definitywny możność powoływania się na ten zarzut w dalszym toku postępowania. Ta prekluzja procesowa obejmuje zarówno sytuację, kiedy omawianego zarzutu nie zgłoszono na czas, jak również taką, kiedy mimo jego zgłoszenia o czasie, zarzut ten został przez sąd oddalony. Stosownie do treści art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. na odmowę odrzucenia pozwu przysługuje zażalenie. Wyklucza to możliwość powoływania przez pozwanego zarzutu o istnieniu zapisu na sąd polubowny w trybie art. 380 k.p.c.

1. Wejście w życie art. 1148 § 3 k.p.c. w nowym brzmieniu nie wykluczyło zatem w ogóle dopuszczalności kasacji w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia, lecz przesądziło tylko o niemożliwości dalszego opierania dopuszczalności kasacji w postępowaniu o uznanie i postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia na art. 392 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Podstawą dopuszczalności kasacji w tych postępowaniach stał się odtąd art. 1148 § 3 k.p.c.; co do postępowania o uznanie – podstawą wyraźną, a co do postępowania o stwierdzenie wykonalności – podstawą stosowaną w drodze analogii.

2. [W] postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia sądowego, a także wydanego za granicą orzeczenia sądu polubownego, kasacja (…) jest dopuszczalna na podstawie stosowanego w drodze analogii art. 1148 § 3 k.p.c. Zaskarżeniu tym środkiem odwoławczym podlega postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia sądowego oraz postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie stwierdzenia wykonalności wydanego za granicą orzeczenia sądu polubownego.

1. [W] piśmiennictwie trafnie przyjęto, że nawet gdyby zaistniały wątpliwości co do przedmiotowego zakresu zapisu na sąd polubowny, to zgodnie z zasadą favor contractus, występującą w wielu współczesnych ustawodawstwach (zob. np. art. 58 § 3 k.c., art. 1157 k.c.Nap, art. 1367 k.c.wł.), należałoby je rozstrzygnąć na korzyść objęcia zapisem sporów z weksla wystawionego na zabezpieczenie wykonania umowy kauzalnej.

2. [W] postępowaniu przed sądem polubownym nie jest wyłączone stosowanie przepisów o postępowaniu nakazowym (art. 4841-497 k.p.c.).

3. [J]edynymi normami kodeksu postępowania cywilnego, których strony nie mogą wyłączyć lub ich zmodyfikować dla postępowania przed sądem polubownym, są bezwzględnie obowiązujące przepisy księgi trzeciej k.p.c., dotyczące właśnie tego sądu.

1. Przewidziane tym przepisem [art. 1105 § 2 k.p.c. - wstawienie własne] uzależnienie dopuszczalności skutecznego zastrzeżenia klauzuli arbitrażowej od „zagranicznego statusu” co najmniej jednej ze stron odnosi się do fazy zawarcia umowy derogacyjnej, zatem dotyczy stron tej właśnie umowy, a nie stron sporu objętego zapisem. Celem umowy derogacyjnej jest bowiem poddanie przyszłych sporów majątkowych sądowi polubownemu (art. 697 k.p.c. w zw. z art. 1105 § 2 k.p.c.), a zatem o skuteczności zapisu na działający za granicą sąd polubowny rozstrzyga kreująca ten zapis umowa derogacyjna, o ile w chwili zawierania tej umowy spełnione są przesłanki ograniczające, a wymienione w art. 1105 § 2 k.p.c.

2. Konieczność badania mocy i skuteczności prawnej klauzuli arbitrażowej, ale wg stanu faktycznego z daty zawarcia umowy derogacyjnej, może doprowadzić nawet do takiej sytuacji, w której zagraniczny sąd polubowny będzie właściwy do rozstrzygnięcia sporu, mimo, że w dacie jego wszczęcia strony tego sporu nie spełniają już żadnej z wymienionych w art. 1105 § 2 k.p.c. cech „zagraniczności”, tj. posiadania siedziby za granicą, lub prowadzenia tam przedsiębiorstwa, z którym wiąże się wszczęty spór (...).

[N]ie w każdym wypadku stwierdzenie niezgodności wyroku ze stanem faktycznym prowadzić może do jego uchylenia. Przyjmuje się bowiem, że wniosek o naruszeniu praworządności jest uzasadniony wtedy, gdy skutek wyroku sądu polubownego godzi w podstawowe zasady porządku prawnego państwa.

1. Sąd polubowny nie jest związany przepisami postępowania cywilnego, nie może jednak zaniechać wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Na tle takiego unormowania w literaturze podnosi się, że w postępowaniu przed sądem polubownym nie obowiązują przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o pełnomocnictwie, w szczególności możliwe jest tu udzielenie pełnomocnictwa także innym osobom niż wymienione w art. 87 k.p.c., a ponadto dla ważności pełnomocnictwa do działania przez sądem polubownym nie jest przewidziana żadna określona forma, w związku z czym zakres pełnomocnictwa, czas jego trwania i skutki należy oceniać według prawa cywilnego.

2. Strony w zapisie na sąd polubowny mogą wykluczyć zastępstwo przez pełnomocnika i przewidzieć konieczność osobistego działania przed sądem polubownym.

3. W odniesieniu do doręczeń przyjmuje się (…), że sąd polubowny nie jest związany trybem i formą doręczeń przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego i może stosować dla wezwania stron, świadków i biegłych taki tryb, jaki uzna za słuszny i celowy. Dotyczy to także doręczenia wyroku sądu polubownego zgodnie z art. 709 k.p.c. Nie będąc związany przepisami Kodeksu postępowania cywilnego, sąd polubowny musi jednak zapewnić takie reguły postępowania, które zapewniają stronie możliwość obrony.

4. W postępowaniu o zamówienie publiczne, prowadzonym na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664 ze zm.), wyrok zespołu arbitrów doręcza się ustanowionemu pełnomocnikowi.

1. [U]mowa o utworzeniu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może zawierać zapis na sąd polubowny (art. 697 k.p.c.) lub umowę derogacyjną (art. 1105 k.p.c.), obejmujące tak założycieli spółki jak i utworzoną przez nich spółkę. Jeżeli stronami umowy o zagraniczny sąd polubowny (art. 1105 § 2 k.p.c.) są strony mające zamieszkanie lub siedzibę za granicą albo prowadzące za granicą przedsiębiorstwo (podmioty zagraniczne) i strony będące podmiotami krajowymi, umowa jest skuteczna także między tymi ostatnimi i może dojść do sytuacji, że właściwym do rozpoznania sporu między nimi będzie działający za granicą sąd polubowny.

2. Stosownie do art. 698 § 2 k.p.c. w zapisie na sąd polubowny należy dokładnie oznaczyć przedmiot sporu albo stosunek prawny, z którego spór wynikł lub może wyniknąć. Z przepisu tego wynika, że nie jest dopuszczalne poddanie pod rozstrzygnięcie sądu polubownego wszystkich sporów, jakie w ogóle mogą wyniknąć w przyszłości, bez oznaczenia określonego stosunku prawnego.

3. [A]rt. 14 ust. 4 umowy spółki, ustanawiając „wyłączną właściwość” sądu arbitrażowego, bliżej nie określa tego sądu ani nawet nie wskazuje państwa, w którym ma on działać. Jest to okoliczność, która sama przez się jest wystarczająca do uznania nieważności zawartej w tym postanowieniu umowy o zagraniczny sąd polubowny.

4. Wprawdzie konsekwencją skutecznego podniesienia tak zarzutu zapisu na sąd polubowny, jak i zarzutu umowy o zagraniczny sąd polubowny jest odrzucenie pozwu, ale w pierwszym wypadku podstawą odrzucenia jest to, że rozstrzygnięcie sprawy należy do sądu polubownego (art. 199 pkt 4 k.p.c.), a w drugim – brak jurysdykcji krajowej (art. 1099 k.p.c.), bowiem umowa o zagraniczny sąd polubowny wyłącza tę jurysdykcję (art. 1105 § 2 k.p.c.).

1. [Z]awarcie porozumienia obejmującego klauzulę arbitrażową, należy traktować jako czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem mocodawcy. W rezultacie nie jest wówczas wystarczające pełnomocnictwo ogólne odnoszące się jedynie do czynności zwykłego zarządu (art. 98 zd. 1 k.c.).

2. Klauzula [arbitrażowa – wstawienie własne] (…), umieszczona w umowie zasadniczej (np. umowie dzierżawy), nie należy do postanowień tej umowy zasadniczej, a jej treść i skuteczność prawna powinny być rozpatrywane samodzielnie (autonomicznie). Oznacza to, że do skutecznego zawarcia umowy zasadniczej i porozumienia obejmującego zapis na sąd polubowny niezbędne byłoby udzielenie innych postaci pełnomocnictw. O ile dla zawarcia umowy dzierżawy mogłoby być wystarczające pełnomocnictwo ogólne (art. 98 zd. 1 k.c.), o tyle w zakresie zapisu na sąd polubowny niezbędne byłoby co najmniej tzw. pełnomocnictwo rodzajowe (art. 98 zd. 2 k.c).

1. [Z]akresem pojęcia „porządek publiczny” objęte są przede wszystkim zasady wynikające z Konstytucji oraz zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa. (…) [W] ramach umownych stosunków cywilnoprawnych (…) w grę wejdzie w pierwszej kolejności zasada autonomii woli stron oraz równorzędności podmiotów. Te bowiem zasady znalazłyby zastosowanie, gdyby to sąd polski sam stosował prawo, według którego zapadło zagraniczne orzeczenie arbitrażowe.

2. [J]eżeli orzeczenie sądu zagranicznego jest wyrazem zastosowania instytucji prawnej znanej prawu polskiemu, to nie sposób orzeczenia tego postrzegać w kategoriach niezgodności z podstawowymi zasadami porządku prawnego i przepis art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. nie może stanowić przeszkody do uznania orzeczenia sądu zagranicznego.

3. [M]erytoryczna zasadność wydanego orzeczenia arbitrażowego pozostaje poza granicami osądu w sprawie dotyczącej stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą.

4. [U]stawodawca przewidział dwa odmienne tryby zaskarżania postanowień, w których znalazło się rozstrzygnięcie dotyczące orzeczenia sądu zagranicznego: w odniesieniu do postanowienia o uznaniu orzeczenia sądu zagranicznego środkiem zaskarżenia jest apelacja i postępowanie apelacyjne, natomiast w odniesieniu do postanowienia o wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego – zażalenie i postępowanie zażaleniowe. Takie odmienne uregulowania środka zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji pociągają za sobą konsekwencje w postaci takiej, że środek zaskarżenia odnoszący się do uznania rozpoznawany jest w trybie apelacyjnym, zaś środek zaskarżenia wykonalności – w trybie zażaleniowym.