1. Dla oceny czy strony zgodnie z regułami określonymi w przepisach kodeksu postępowania cywilnego dokonały zapisu na sąd polubowny nie mogą mieć znaczenia przepisy regulaminu sądu polubownego. (...) Dokonując oceny ważności czynności prawnej jaką jest umowa zapisu na sąd polubowny, sąd powszechny uwzględnia okoliczności skutkujące nieważnością czynności prawnych według obowiązujących przepisów, tj. czy miało miejsce dokonanie czynności z pominięciem wymogu formy zastrzeżonej przez ustawę lub strony pod rygorem nieważności oraz czy treść czynności nie jest sprzeczna z ustawą albo ma na celu jej obejście lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz czy nie wystąpiły wady oświadczeń woli.

2. [W]nikliwa analiza merytorycznego uzasadnienia rozstrzygnięcia sądu polubownego wykracza poza ramy postępowania wszczętego na skutek skargi, o której mowa art. 1205 i nast. kpc. (...) [W] orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego są wiążące, a sąd powszechny poza ustawowo wskazanymi wyjątkami nie ma prawa do merytorycznego rozpatrzenia sprawy zakończonej orzeczeniem sądu polubownego.

Istnieje bardzo duża autonomia postępowania polubownego, całkowicie zgodna z zamierzeniami ustawodawcy, wydatnie ograniczająca możliwości kontrolne sądu powszechnego. Podstawowym celem tej regulacji prawnej jest szybkość postępowania w załatwianiu sporów cywilnoprawnych, a nie tworzenie dodatkowej fazy postępowania przedsądowego. Strony decydujące się na poddanie sporu sądowi polubownemu muszą się więc liczyć z tymi uwarunkowaniami, polegającymi także na nikłej kontroli zewnętrznej jego wyroków.

1. [A]naliza obecnej regulacji części piątej kodeksu postępowania cywilnego wzmacnia (...) argumenty przemawiające za przyjmowanym dotąd zróżnicowaniem w zakresie dopuszczalności skargi kasacyjnej od orzeczenia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego wydanego w kraju oraz za granicą.

2. [C]harakter postępowania o stwierdzenie lub uznanie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem nie jest jednolity i należy inaczej go oceniać w zależności od tego, czy postępowanie ma za przedmiot wyrok sądu polubownego wydany w Polsce lub ugodę zawartą w Polsce, czy też wyrok sądu polubownego wydany za granicą lub ugodę zawartą przed takim sądem za granicą.

3. [N]ie można postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą sprowadzać do roli postępowania o charakterze pomocniczym, jak to jest w wypadku postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. Potwierdza ten wniosek szerszy zakres kontroli wyroku lub ugody przez sąd państwowy w wypadku wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą. Z tych względów postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą powinno być traktowane jako „odpowiednik” postępowania w sprawie.

4. [N]a podstawie art. 394¹ § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. nie jest dopuszczalne zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w sprawie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce.

1. Merytoryczne badanie orzeczenia sądu polubownego przez sąd powszechny ogranicza się do oceny, czy zapadły wyrok nie narusza zasad porządku prawnego. Użyte przez ustawodawcę określenie „podstawowe zasady porządku prawnego” (art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c.) wskazuje jednoznacznie, że chodzi o takie naruszenia przepisów prawa materialnego, które prowadzą do pogwałcenia zasad państwa prawa (praworządności), a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, godzi w obowiązujący porządek prawny, czyli narusza pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze.

2. Za podstawową zasadę porządku prawnego należy uznać zasadę, zgodnie z którą doznana szkoda podlega naprawieniu. Odszkodowanie niewątpliwie powinno odpowiadać szkodzie.

3. [D]okonanie czynności prawnej zmierzającej do obejścia ustawowego zakazu potrącania wierzytelności układowej narusza klauzulę porządku publicznego.

1. [D]la rozstrzyganej przed Sądem Polubownym sprawy zastosowanie miała Taryfa opłat za czynności Sądu Arbitrażowego, stanowiąca załącznik do Regulaminu Sądu obowiązującego od dnia 1 stycznia 2000 r. nie przewidująca konieczności wnoszenia opłaty arbitrażowej od zgłoszonego zarzutu potrącenia. (…) Skoro (…) Sąd Arbitrażowy nie rozpoznał zarzutu potrącenia z uwagi na niewniesienie (…) opłaty arbitrażowej, to trafny jest zarzut apelacji, że w postępowaniu przed Sądem Arbitrażowym nie zachowano trybu postępowania przed tym Sądem. (…) W konsekwencji należy stwierdzić, że skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego oparta na podstawie ustanowionej w przepisie art. 712 § 1 punkt 3 k.p.c. znajduje uzasadnienie w treści tego przepisu.

2. Poddanie istniejącego między stronami sporu rozstrzygnięciu Sądu Polubownego nie uzasadnia wniosku, iż strony rezygnują z prawa do rzetelnego i wnikliwego postępowania, zapewniającego możliwość zaspokojenia godnego ochrony interesu prawnego stron. Prawo do rzetelnego postępowania stanowi filar demokratycznego państwa prawnego i z tych powodów jego naruszenie uzasadnia wniosek, iż nastąpiło uchybienie praworządności. Tak w szczególności będzie w przypadku nierozpoznania zgłaszanego przez stronę zarzutu potrącenia wobec zastosowania przez Sąd Arbitrażowy nieobowiązującego przepisu co do opłaty jako przesłanki rozpatrzenia wniosku. Zasada rzetelnego postępowania nakazuje rozpoznanie właściwie zgłoszonego przez stronę pozwaną zarzutu potrącenia.

1. [K]westia (...) zakresu zapisu na sąd polubowny dotyczy interpretacji oświadczeń woli stron wyrażonych w dokumencie, gdzie podstawowa rola przypada językowym regułom znaczeniowym.

2. [R]ozpoznając skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego sąd państwowy bada sprawę jedynie w zakresie przyczyn wymienionych w art. 712 § 1 i § 2 k.p.c. Orzeczenie sądu państwowego ogranicza się w tym wypadku bądź do uchylenia wyroku sądu polubownego w całości lub części, bądź do oddalenia skargi.  (...) Zadaniem Sądu w postępowaniu wywołanym skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego nie jest merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, wcześniej rozstrzyganej przez sąd polubowny, z zastosowaniem przepisów prawa materialnego i procesowego, lecz wyłącznie dokonanie oceny zasadności skargi w świetle przesłanek z art. 712 § 1 i 2 k.p.c. Sąd, do którego wniesiono skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego nie działa jako sąd drugiej instancji, uprawniony do merytorycznego badania sprawy, z zastosowaniem przepisów prawa materialnego, lecz dokonuje oceny zaskarżonego wyroku jedynie w perspektywie naruszeń wskazanych w art. 712 § 1 i 2 k.p.c.

3. [P]rzepis powyższy (art. 712 § 1 pkt 2 k.p.c. - wstawienie własne] odnosi się do konieczności przestrzegania przed sądem polubownym zasady równości stron, wysłuchania ich i możliwości ustosunkowania się przez stronę do dowodów i twierdzeń przedstawionych przez stronę przeciwną. Jak wskazał Sąd Najwyższy dopiero gdy sąd polubowny w ogóle nie wysłuchał strony lub nie umożliwił jej złożenia oświadczeń można mówić, że strona została pozbawiona możności obrony swoich praw.

4. Stosownie do uregulowania art. 705 k.p.c. w postępowaniu przed sądem polubownym strony mają prawo same ustalić zasady postępowania. Określenie przez nie tego trybu może nastąpić w umowie o arbitraż lub w umowie dodatkowej, nie później niż do chwili rozpoczęcia postępowania. Brak umowy stron powoduje, że prawo wyboru procedury arbitrażowej przechodzi na arbitrów, którzy występują tu niejako w prawa stron.

5. [O]rzeczenie sądu polubownego nie może być zaskarżone z powodu mylnego rozstrzygnięcia sprawy pod względem prawnym lub faktycznym. Naruszenie prawa może być przyczyną uchylenia wyroku sądu polubownego tylko wtedy, jeżeli treść orzeczenia narusza praworządność lub zasady współżycia społecznego. Ocena, czy orzeczenie nie uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego formułowana jest przy tym w sposób zwężający i do takich konkluzji można dojść tylko wtedy, gdy skutki orzeczenia Sądu Polubownego prowadziłyby do istotnego naruszenia tych zasad.

1. Pamiętać (...) należy (...) o większej – niż w procesie cywilnym ukształtowanym na podstawie kodeksu postępowania cywilnego – swobodzie sądu arbitrażowego, który nie jest związany przepisami o postępowaniu przed sądem (art. 1184 § 2 k.p.c.).

2. Sąd Polubowny (...) przeprowadził z urzędu dowód z oględzin stron internetowych oraz przeglądu możliwości wyszukiwawczych wyszukiwarki internetowej „google” w zakresie spornych słów (...), niezawnioskowany przez strony procesu, bez powołania się na szczególne okoliczności sprawy uzasadniające taką inicjatywę sądu, lecz w ocenie Sądu Apelacyjnego okoliczność ta nie stanowi istotnego uchybienia zasadzie kontradyktoryjności.

3. [P]rzeprowadzenie dowodu niezgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 235-237 k.p.c. (...) nie jest równoznaczne z naruszeniem podstawowych zasad postępowania w rozumieniu art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c., który to przepis ogranicza możliwości wzruszenia wyroku sądu polubownego do zasad prawidłowego procesu i takich istotnych uchybień procesowych, które mogły mieć wpływ na wyrok tego sądu.

4. [U]chylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy wyrok ten jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. (…) [N]ie chodzi tu o wewnętrzną sprzeczność formy orzeczenia, tj. sprzeczność pomiędzy poszczególnymi jego częściami. Przepis ten, będący odstępstwem od zasady, że rozpoznając skargę o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego sąd państwowy w zasadzie nie bada rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego co do meritum, a w szczególności nie kontroluje, czy wyrok ten znajduje podstawę w faktach przytoczonych w uzasadnieniu oraz czy fakty te zostały prawidłowo ustalone (gdyż nie budzi wątpliwości, iż arbitrzy powinni mieć większą od sędziego państwowego swobodę w wykładni i stosowaniu prawa), dopuszcza merytoryczną kontrolę orzeczeń sądów polubownych jedynie do przypadków naruszenia zasad porządku prawnego, tj. takich, gdy skutki orzeczenia sądu polubownego prowadziłyby do istotnego naruszenia tych zasad, przez które należy rozumieć pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze. Oznacza to, iż sąd państwowy właściwy do rozpoznania skargi, nie może rozpoznawać merytorycznej strony sporu (…), a zarzut naruszenia określonych przepisów prawa materialnego może być skuteczny tylko o tyle, o ile uchybienie konkretnym normom narusza jednocześnie zasady porządku prawnego.

1. [Z]arzut z art. 712 § 1 pkt 2 k.p.c. odnosi się do pozbawienia strony obrony jej praw tylko przed sądem polubownym, stąd też nie mógł stanowić w tym zakresie samodzielnej i skutecznej podstawy skargi kasacyjnej, gdyż jej przedmiotem może być kwestionowanie prawidłowości postępowania przed sądem powszechnym odwoławczym, a nie w postępowaniu arbitrażowym.

2. Panuje zgoda co do tego, że to uprawnienie kontrolne [rozstrzygnięcia sądu polubownego przez sąd państwowy – wstawienie własne] nie dotyczy ani kwestii prawidłowości rozstrzygnięcia pod kątem jego zgodności z prawem materialnym, ani przestrzegania przepisów procesowych. Podstawą takiej kontroli mogą być tylko uchybienia kwalifikowane, o szczególnej doniosłości i wadze – takie, które stanowią jednocześnie uchybienie praworządności. W żadnym razie więc kontrola ta nie może przerodzić się w rodzaj merytorycznej kontroli instancyjnej.

3. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego ma (…) charakter nadzwyczajnego środka prawnego, opartego na bardzo wąsko sformułowanych podstawach, wśród których nie ma przesłanki nienależytego wyjaśnienia okoliczności niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy. Dlatego trzeba przyjąć, że naruszenie art. 705 § 2 zdanie trzecie k.p.c. może stanowić jednocześnie podstawę skargi z art. 712 § 1 pkt 4 k.p.c. tylko wtedy, kiedy ma charakter rażący, a zatem kiedy przybiera postać zupełnego pominięcia wyjaśnienia okoliczności sprawy lub zignorowania całego materiału dowodowego.

4. [S]ąd polubowny nie może brać pod uwagę faktów niepowołanych przez strony, stosować domniemania prawdziwości twierdzeń powoda w razie jego niestawiennictwa na rozprawie ani przyjmować faktów niezaprzeczonych za prawdziwe.

1. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego, wydanego za granicą, mają zastosowanie – w zakresie nieuregulowanym w części piątej kodeksu postępowania cywilnego, w tym w art. 1212 k.p.c. – przepisy o procesie (art. 13 § 2 k.p.c.), nie zaś przepisy o uznaniu orzeczeń zagranicznych sądów państwowych.

2. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą sąd orzeka w składzie jednego sędziego, a postanowienia poza rozprawą wydaje przewodniczący (art. 47 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

3. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą sąd pierwszej instancji, odrzucając zażalenie na posiedzeniu niejawnym, orzeka w składzie jednego sędziego (art. 370 w zw. z art. 397 § 2, art. 47 § 1 i 3 i art. 13 § 2 k.p.c.).

1. Przedmiotem (…) postępowania [ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego – wstawienie własne] jest skarga, za pomocą której strona kwestionuje orzeczenie sądu polubownego. Sąd powszechny nie rozpoznaje ponownie sprawy poddanej pod osąd sądowi polubownemu ani nie kontroluje poprawności tego orzeczenia pod kątem zgodności z przepisami prawa materialnego lub prawidłowości ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. W tym postępowaniu nie chodzi o roszczenie procesowe w znaczeniu, jakie temu pojęciu nadaje się w postępowaniu procesowym, ale o uchylenie wyroku stwierdzającego określony stan prawny między stronami, a skarga zawiera uzasadnienie ustawowej przyczyny, której istnienie skutkuje uchyleniem wyroku sądu polubownego.

2. Tak ukształtowany charakter prawny skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego przesądza, że bez znaczenia dla samej skargi jak i postępowania wszczętego na skutek jej wniesienia jest roszczenie poddane pod osąd sądowi polubownemu. Poza kwestią właściwości sądu (art. 696 k.p.c.) obojętne jest to, pomiędzy kim i o co toczy się konkretny spór, czy sprawa poddana pod osąd sądowi polubownemu ma w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego charakter sprawy gospodarczej, pracowniczej, czy też – gdyby trafiła na drogę postępowania przed sądem powszechnym – zostałaby rozpoznana w postępowaniu nakazowym, upominawczym, lub uproszczonym. W konsekwencji, roszczenie o którym rozstrzygnął sąd polubowny w zaskarżonym skargą wyroku nie może decydować o tym, jakie przepisy mają zastosowanie w postępowaniu ze skargi o uchylenie tego wyroku.

3. [D]o postępowania ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego nie mają zastosowania przepisy o postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych.