id: 20169

Zapis na sąd polubowny jest umową, do której znajduje zastosowanie art. 65 k.c.

Postanowienie Sądu Najwyższego

z dnia 1 marca 2000 r.

I CKN 1311/98

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN T. Żyznowski (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN G. Bieniek

SSN B. Czech

po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2000 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z powództwa H. spółki z o.o. w W. przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Ministra Skarbu z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej – T.P. S.A. o nakazanie wydania oraz o stwierdzenie obowiązku zawarcia umowy na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Apelacyjnego z dnia 10 czerwca 1998 r., postanawia uchylić zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Potwierdzając – zaskarżonym postanowieniem – zasadność odrzucenia pozwu na podstawie art. 199 § 1 pkt 4 k.p.c. w zakresie dotyczącym żądania stwierdzenia obowiązku zawarcia przez pozwany Skarb Państwa umowy sprzedaży w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy przedwstępnej (pkt 2 pozwu) – Sąd Apelacyjny odwołał się do zapisu zawartego w art. XI ust. 6 projektu umowy stanowiącej załącznik do protokołu uzgodnień (k. 112 i 127 akt). Skoro powód żądanie swoje wywodzi z faktu zawarcia umowy przedwstępnej (art. 389 k.c.) to – zdaniem Sądu II instancji ... „konsekwencją tego jest bezpośrednie odniesienie się do tzw. projektu umowy – stanowiącej integralną część umowy przedwstępnej”. W pozostałej części zażalenie zostało oddalone.

W złożonej kasacji powodowa Spółka z powołaniem się na obie podstawy przewidziane w art. 393¹ k.p.c. zarzuciła naruszenie art. 65 k.c. oraz przepisów postępowania: art. 199 § 1 pkt 4 w zw. z art. 697 § 1 i 2 k.p.c., art. 698, 233 i art. 361 w związku z art. 328 § 2 k.p.c. Wskazując na powyższe skarżąca wnosiła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w części oddalającej zażalenie na odrzucenie pozwu oraz postanowienie Sądu Wojewódzkiego z dnia 2 marca 1998 r. z przekazaniem sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego jej rozpoznania.

Pozwany Skarb Państwa w odpowiedzi na kasację dowodził, że zapadłe orzeczenie jest wadliwe i wnosił o uwzględnienie kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Artykuł 2 k.p.c. zawiera domniemanie drogi sądowej w sprawach cywilnych, do rozpoznawania których powołane są sądy powszechne (apelacyjne, okręgowe i rejonowe – art. 175 ust. 1 Konstytucji oraz art. 1 § 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. prawo o ustroju sądów powszechnych – tekst. jedn. Dz.U. z 1994 r. Nr 7, poz. 25 ze zm.). Aby wyłączyć – w drodze umowy – spór spod kompetencji sądu powszechnego i poddać go pod rozstrzygnięcie sądu polubownego ustawa (art. 698 k.p.c.) wymaga: sporządzenia umowy o poddanie tego sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego w formie pisemnej, podpisanie jej przez obie strony i dokładnego oznaczenia przedmiotu sporu lub stosunku prawnego, z którego spór już wynikł lub może wyniknąć.

Konfrontacja przytoczonych przesłanek warunkujących ważność i skuteczność zapisu na sąd polubowny z treścią uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia potwierdza oczywistość zarzutów opartych na podstawie kasacji przewidzianej w art. 393¹ pkt 2 k.p.c. (art. 328 § 2 w zw. z art. 391 k.p.c., art. 199 § 1 pkt 4 w zw. z art. 697 § 1 i 2 oraz art. 698 k.p.c.) Treść uzasadnienia kwestionowanego postanowienia w ogóle wyklucza możliwość ustosunkowania się do zarzutu naruszenia art. 65 k.c. poza aprobatą wywodów zażalenia, że zapis na sąd polubowny jest umową, do której znajduje zastosowanie art. 65 k.c. Sąd pierwszej instancji odrzucił pozew w całości (k - 211). Kwestionowanym orzeczeniem Sąd drugiej instancji (sformułowanym w tym zakresie jako orzeczenie reformatoryjne – odwołujące się w uzasadnieniu do art. 386 § 1 k.p.c. k - 260) w istocie Sąd Apelacyjny potwierdził prawidłowość zapadłego w pierwszej instancji co do tej części, rozstrzygnięcia. Krytycznie jednakże wypowiedział się, co do zasadności odrzucenia pozwu w odniesieniu do żądania zawartego w punkcie pierwszym pozwu bowiem ... „jest to żądanie w żaden sposób nie odnoszące się ani bezpośrednio ani nawet pośrednio, do umowy przedwstępnej – ergo zapisu na sąd polubowny”. Jednakże zażalenie ... „w pozostałej części” – odnoszące się zatem do zakresu dopiero co wskazanego (pkt 1 pozwu) uległo oddaleniu (k - 258 odw).

Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie przytacza podstawy prawnej tego rozstrzygnięcia i w niczym nie eliminuje nasuwającego się wniosku o wewnętrznej sprzeczności motywacji z treścią zapadłego w drugiej instancji rozstrzygnięcia.

Z powyższych przyczyn kasacja jako oczywiście uzasadniona została uwzględniona (art. 393¹³ i 393⁸ § 2 k.p.c.).

Źródło: Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego