id: 20079

Okoliczność, że wyrok sądu polubownego nie został zaopatrzony klauzulą wykonalności według przepisów § 594 ust. 2 proc. cyw. i § 54 L. 3 o. e., powoduje tylko ten ujemny skutek, że powodowie nie mogą w drodze egzekucji wierzytelności swej przed uzyskaniem takiej klauzuli zrealizować dla braku tytułu wykonawczego (art. 540 Kpc.), lecz pozostaje to bez wpływu na należność i wymagalność wierzytelności tym wyrokiem przysądzonej i na prawo potrącenia, którego źródłem jest kodeks zobowiązań, nie zaś przepisy kodeksu o sądowem postępowaniu egzekucyjnem.

Orzeczenie Sądu Najwyższego

z dnia 6 marca 1939 r.

C II 1888/38

Z uzasadnienia:

Podstawa kasacyjna z L. 1 art. 426 Kpc. nie jest usprawiedliwiona, jakkolwiek bowiem uzasadnienie zaskarżonego wyroku w całej swej osnowie jest błędne, odpowiada zaskarżony wyrok w ostatecznym swym wyniku prawu.

I tak, mylny jest pogląd prawny sądu apelacyjnego, że fakt umorzenia egzekwowanej przez pozwaną przeciw powodom wierzytelności w drodze potrącenia z wierzytelnością wzajemną powodów, należną im na mocy wyroku sądu polubownego musi być stwierdzony dokumentem publicznym lub takim dokumentem prywatnym, przeciwko osnowie lub ponad osnowę którego dowód ze świadków nie jest dopuszczalny. Takimi bowiem dokumentami, jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w orzeczeniu, zamieszczonem w zbiorze urzędowym pod poz. 128/36, muszą być stwierdzone zdarzenia, powodujące wygaśnięcie zobowiązania lub niemożność egzekwowania zobowiązania tylko wówczas, gdy zdarzenia te polegają na umowie. Umorzenie zobowiązania w drodze potrącenia następuje przez jednostronne oświadczenie dłużnika, że korzysta z prawa potrącenia i zgoda wierzyciela nie jest potrzebna (art. 254 § 2 Kz.). Dowodem na piśmie, stwierdzającym umorzenie zobowiązania w drodze potrącenia, mógł być zatem także list powodów do pozwanej, zawierający oświadczenie, że potrącają swój dług z wierzytelnością pozwanej.

Nie można się też zgodzić z poglądem prawnym wyrażonym w zaskarżonym wyroku, że wzajemna wierzytelność powodów, oparta na pomienionym wyżej wyroku sądu polubownego, nie nadaje się do potrącenia w myśl art. 254 § 1 Kz., ponieważ nie jest wymagalną, skoro powodowie nie mogą uzyskać klauzuli wykonalności. Nie jest między stronami sporne, że wyrok sądu polubownego z 28 czerwca 1929 jest prawomocny i że termin zapłaty kwoty 17.278 zł w tym wyroku zakreślony dawno minął, a więc powodom przysługuje przeciw pozwanej wierzytelność wymagalna i nie tylko zaskarżalna, lecz nawet wywalczona prawomocnym wyrokiem sądu polubownego, zrównanego z wyrokiem sądowym (§ 594 u. c. i art. 501 § 2 Kpc.). Wierzytelność ta nadaje się więc do potrącenia na zasadzie przepisów art. 254 § 1 Kz. z wierzytelnością powódki. Okoliczność, że wyrok sądu polubownego nie został zaopatrzony klauzulą wykonalności według przepisów § 594 ust. 2 proc. cyw. i § 54 L. 3 o. e., powoduje tylko ten ujemny skutek, że powodowie nie mogą w drodze egzekucji wierzytelności swej przed uzyskaniem takiej klauzuli zrealizować dla braku tytułu wykonawczego (art. 540 Kpc.), lecz pozostaje to bez wpływu na należność i wymagalność wierzytelności tym wyrokiem przysądzonej i na prawo potrącenia, którego źródłem jest kodeks zobowiązań, nie zaś przepisy kodeksu o sądowem postępowaniu egzekucyjnem.

W liście z 18 stycznia 1937, stanowiącym załącznik pozwu, opartego na przepisie art. 566 § 1 L. 2 Kpc., oświadczają powodowie, że dług swój do pozwanej z wyroku Sądu Najwyższego z 26 października 1936 i dalsze koszta należne pozwanej kompensują z odpowiednią częścią odsetek od kwoty 17.278 zł przysługującej im przeciw pozwanej na podstawie wyroku sądu polubownego. Ponieważ powodowie w powyższym liście nie wymieniają sumy tych dalszych kosztów, należnej od nich pozwanej, ani też nie określają, za jaki czas i w jakiej wysokości odsetki od sumy 17.278 zł przedstawiają do potrącenia z wierzytelnościami pozwanej, brak podstawy faktycznej do wysnucia wniosku, że wierzytelność pozwanej w drodze potrącenia z częścią odsetek należnych powodom z mocy wyroku sądu polubownego została umorzona. Ponieważ przytoczenie okoliczności faktycznych, uzasadniających żądanie pozwu, należy do powodów (art. 206 § 1 L. 2 Kpc.), a powodowie nie uczynili zadość temu warunkowi, brak ten zaś nie jest natury formalnej, któryby na mocy przepisów art. 141 § 1 Kpc. nadawał się do uzupełnienia, przeto powództwo o umorzenie egzekucji z tej przyczyny przedstawia się jako bezzasadne  i zaskarżony wyrok, oddalający powodów z ich roszczeniem, jest zgodny z prawem.

Podkreślić należy, iż szczegółowe określenie wzajemnych wierzytelności ulegających potrąceniu było w danym razie tem bardziej konieczne, że z uwagi na czas powstania wierzytelności powodów i wydane w międzyczasie ustawy oddłużeniowe i moratoryjne wyłania się kwestia, za jaki czas i w jakiej wysokości przysługują powodom odsetki i celem uniknięcia między stronami sporów w przyszłości musi być ta kwestia już w sporze o umorzenie egzekucji rozstrzygnięcia, gdyż od niej zależy w głównej mierze wynik sporu.

Nieuzasadniona skarga kasacyjna została więc na mocy przepisów art. 436 Kpc. oddalona.

Źródło: PPC 1939 nr 13-14, s. 438-439