id: 20142

Istnienie postanowienia kontraktu, które może mieć walor prawny zapisu na sąd polubowny, względnie umownego wyłączenia jurysdykcji sądów polskich /art. 1105 kpc/, a zarazem umowne poddanie stosunku stron „prawu międzynarodowemu” /bliżej niesprecyzowanemu/ uniemożliwia pozytywne ustalenie przez Sąd Najwyższy, że spór podlega jurysdykcji sądów polskich – co jest konieczną przesłanką oznaczenia sądu właściwego. Przyznanie ustaleniu jurysdykcji roli przesłanki i uzależnienie przez to możności oznaczenia sądu od wcześniejszego ustalenia, że w sprawie zachodzi jurysdykcja krajowa, znajduje oparcie w art. 1099 kpc, który nakazuje sądowi branie z urzędu tej kwestii pod rozwagę w każdym stanie sprawy. Niemożliwość dokonania jednoznacznych ustaleń w przedmiocie jurysdykcji uzasadnia zatem oddalenie wniosku o oznaczenie sądu.

Postanowienie Sądu Najwyższego

z dnia 19 czerwca 1996 r.

I CO 17/96

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Cz. Żuławska (przewodniczący, sprawozdawca)

SSN B. Myszka

SSA L. Walentynowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 czerwca 1996 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku P.F.M.P.P. SA w P. o oznaczenie sądu właściwego do wytoczenia powództwa przeciwko S.Z.T.M. w T. w Rosji o zapłatę postanawia

oddalić wniosek.

Uzasadnienie

P.F.M.P.P. SA w P. podpisała w siedzibie S.Z.T.M. w T. /Rosja/ umowę z dnia 13.01.1995 r. o wykonanie i zainstalowanie w zakładzie tej Spółki linii rozlewniczej napojów gazowanych. Umowa została wykonana, jednakże zamawiający zapłacił jedynie część należności, wobec czego wykonawca zamierza wszcząć spór sądowy. W związku z tym zwrócił się on do Sądu Najwyższego w trybie art. 45 kpc o oznaczenie sądu, przed który należy wytoczyć powództwo.

Zgodnie z judykaturą /orz. SN z 14.02.1985 – OSNCP 1958 Nr 12 poz. 196/ oraz poglądami doktryny oznaczenie przez Sąd Najwyższy sądu, przed który należy wytoczyć powództwo może mieć miejsce dopiero wówczas, gdy sprawa należy do jurysdykcji sądów polskich.

W sprawie niniejszej zaistniały w tej kwestii wątpliwości; ponieważ zgodnie z § 9 kontraktu: „1. Kontrakt podlega prawu międzynarodowemu. 2. Wszystkie wynikłe różnice, przy niemożliwości ich polubownego załatwienia będą rozpatrywane przez Międzynarodowy Arbitraż.” Sąd Najwyższy podjął próbę wyjaśnienia tych wątpliwości, pytając wnioskodawcę, jaka konkretna jednostka międzynarodowego arbitrażu miałaby być właściwa do rozstrzygania w razie sporu stron oraz o jakie „prawo międzynarodowe” chodziło stronom. Próba ta jednakże nie dała wyników, wnioskodawca nie udzielił bowiem żadnych w tej kwestii wyjaśnień, powołując się jedynie na brak odpowiedzi zamawiającego na odnośną inicjatywę uzgodnienia w tej mierze wspólnego stanowiska stron. Wnioskodawca powołał się także na fakt wykonania umowy na terytorium Polski, co uzasadniać by miało jurysdykcję krajową.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Istnienie postanowienia kontraktu, które może mieć walor prawny zapisu na sąd polubowny, względnie umownego wyłączenia jurysdykcji sądów polskich /art. 1105 kpc/, a zarazem umowne poddanie stosunku stron „prawu międzynarodowemu” /bliżej niesprecyzowanemu/ uniemożliwia pozytywne ustalenie przez Sąd Najwyższy, że spór podlega jurysdykcji sądów polskich – co jest konieczną przesłanką oznaczenia sądu właściwego. Przyznanie ustaleniu jurysdykcji roli przesłanki i uzależnienie przez to możności oznaczenia sądu od wcześniejszego ustalenia, że w sprawie zachodzi jurysdykcja krajowa, znajduje oparcie w art. 1099 kpc, który nakazuje sądowi branie z urzędu tej kwestii pod rozwagę w każdym stanie sprawy. Niemożliwość dokonania jednoznacznych ustaleń w przedmiocie jurysdykcji uzasadnia zatem oddalenie wniosku o oznaczenie sądu.

Zauważyć jednakże trzeba, że istniejące wątpliwości co do interpretacji powołanego postanowienia kontraktu nie pozwalają także na jednoznaczne stwierdzenie braku jurysdykcji polskiej, jeżeli zatem wnioskodawca zdoła przedstawić nowe dane, w oparciu o które można by ustalić, że nie doszło do uzgodnienia ani zapisu na sąd polubowny ani wyłączenia polskiej jurysdykcji, może wystąpić o oznaczenie sądu właściwego.

Źródło: Biuro Studiów i Analiz Sądu Najwyższego