1. Generalnie, wykluczone jest badanie przez sąd powszechny, czy orzeczenie objęte skargą zostało oparte na prawidłowo ustalonych faktach oraz w jaki sposób i czy poprawnie sąd polubowny interpretował stosowane przez siebie normy prawa materialnego (…).

2. Przy badaniu podstawy i przesłanek określonych w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. istotne jest niezachowanie wymagań co do podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym, wynikających z ustawy lub określonych przez strony. Do takich zasad należy oparcie wyroku na ustalonym stanie faktycznym, co następuje po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. (…). Jedynie więc wtedy, gdyby sąd państwowy uznał, że takie postępowanie nie zostało w ogóle przeprowadzone lub przeprowadzone niekompletnie, albo w oczywisty sposób przeprowadzono je wadliwie, uchybiając regułom logicznego rozumowania, wiązania ze sobą faktów w łańcuchu przyczynowo-skutkowym, wybiórczego dopuszczenia dowodów w sprawie, przeprowadzenia dowodów tylko jednej strony, z niezasadnym pominięciem dowodów wnioskowanych przez stronę przeciwną itp., można byłoby uznać, że nie zostały zachowane wymagania, o których jest mowa w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. (…).

3. [O]czywista niezgodność wyroku sądu polubownego ze stanem faktycznym może stanowić o naruszeniu praworządności (…). Oznacza to, że nie w każdym wypadku stwierdzenie niezgodności wyroku ze stanem faktycznym prowadzić może do jego uchylenia. Przyjmuje się bowiem, że wniosek o naruszeniu praworządności jest uzasadniony wtedy, gdy skutek wyroku sądu polubownego godzi w podstawowe zasady porządku prawnego państwa (…).

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 15 września 2020 r.

I CSK 182/20

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Tomasz Szanciło

w sprawie ze skargi S.G. przeciwko W. S.A. w W. o uchylenie wyroku sądu polubownego, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 15 września 2020 r., na skutek skargi kasacyjnej skarżącego od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 29 października 2019 r., sygn. akt (...),

1. zezwala stronom na złożenie pism procesowych z dnia 8 maja 2020 r. i 8 czerwca 2020 r.;

2. odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania;

3. zasądza od S.G. na rzecz W. S.A. w W. kwotę 1.200 zł (jeden tysiąc dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

W związku ze skargą kasacyjną pozwanego S.G. od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 29 października 2019 r. Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 398⁹ § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Tylko na tych przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

W judykaturze wielokrotnie wypowiadano się na temat charakteru skargi kasacyjnej (zob. np. postanowienie SN z dnia 13 czerwca 2018 r., II CSK 71/18). Wskazano m. in., że skarga kasacyjna została ukształtowana w przepisach kodeksu postępowania cywilnego jako nadzwyczajny środek zaskarżenia nakierowany na ochronę interesu publicznego przez zapewnienie rozwoju prawa, jednolitości orzecznictwa oraz prawidłowej wykładni, a także w celu usunięcia z obrotu prawnego orzeczeń wydanych w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwych, nie zaś jako ogólnie dostępny środek zaskarżenia orzeczeń umożliwiający rozpoznanie sprawy w kolejnej instancji sądowej.

Koniecznej selekcji skarg pod kątem realizacji tego celu służy instytucja tzw. przedsądu, ustanowiona w art. 398⁹ k.p.c., w ramach której Sąd Najwyższy dokonuje wstępnej oceny skargi kasacyjnej. Ten etap postępowania przed Sądem Najwyższym jest ograniczony - co należy podkreślić - wyłącznie do zbadania przesłanek przewidzianych w art. 398⁹ § 1 pkt 1-4 k.p.c., nie zaś merytorycznej oceny skargi kasacyjnej. W razie spełnienia co najmniej jednej z tych przesłanek, przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania jest usprawiedliwione.

Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania skarżący oparł na przesłance uregulowanej w art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. Przesłanka ta nie została jednak spełniona.

Skarżący wskazał, że istotne zagadnienie prawne dotyczy rozstrzygnięcia kwestii, jaki jest zakres i jakie są kryteria kontroli wyroku sądu polubownego w ramach rozpoznawania przez sąd powszechny skargi o uchylenie tego wyroku w kontekście ustalenia, czy wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z zasadą niewydania rozstrzygnięć oczywiście niezgodnych ze stanem faktycznym oraz zasadą praworządności.

Należy podkreślić, że istotnym zagadnieniem prawnym w rozumieniu art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie objęte podstawami kasacyjnymi, doniosłe z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy i nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego wyjaśnienie może się przyczynić do rozwoju prawa. Powołanie się przez skarżącego na takie zagadnienie wymaga jego sformułowania oraz uzasadnienia występowania w sprawie (zob. np. postanowienia SN z dnia: 28 listopada 2003 r., II CK 324/03; 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05; 13 lipca 2007 r., III CSK 180/07; 22 listopada 2007 r., I CSK 326/07; 26 września 2005 r., II PK 98/05; 10 maja 2019 r., I CSK 627/18). Jednocześnie zagadnienie prawne może zostać uznane za istotne tylko wtedy, kiedy Sąd Najwyższy nie wyraził jeszcze stanowiska w związku z przedstawionym problemem, a w przypadku istnienia rozstrzygnięcia problemu - nie zaszły żadne okoliczności faktyczne uzasadniające jego zmianę (zob. postanowienie SN z dnia 16 stycznia 2003 r., I PK 230/02, OSNP 2003, Nr 13, poz. 5).

Zgodnie z jednolitym poglądem zarówno Sądu Najwyższego, jak i przedstawicieli nauki prawa procesowego w ramach rozpoznawania skargi o uchylenie orzeczenia sądu polubownego sąd powszechny, poza wyjątkami wskazanymi w ustawie, nie jest uprawniony do tego rodzaju kontroli, czy też (tym bardziej) do wydania rozstrzygnięcia inaczej, niż uczynił to sąd arbitrażowy, kształtującego prawa i obowiązki stron sporu, który został poddany przez nie rozstrzygnięciu tego sądu. Ten wyjątek dotyczy sytuacji, gdy tego rodzaju kontrola jest niezbędna dla oceny uwzględnianej, także z urzędu, niezgodności orzeczenia objętego skargą z podstawowymi zasadami porządku publicznego. Nawet jednak w tym wypadku kontrola ma ograniczony zakres, który nie może przekraczać granic, w jakich okaże się ona niezbędna dla weryfikacji orzeczenia objętego skargą przez pryzmat jego zgodności z klauzulą porządku publicznego. W tych też tylko granicach dopuszczalna jest analiza i ocena tego, w jaki sposób sąd polubowny zastosował prawo materialne.

Generalnie, wykluczone jest badanie przez sąd powszechny, czy orzeczenie objęte skargą zostało oparte na prawidłowo ustalonych faktach oraz w jaki sposób i czy poprawnie sąd polubowny interpretował stosowane przez siebie normy prawa materialnego (zob. np. wyroki SN z dnia: 8 grudnia 2006 r., V CSK 321/06 i 12 września 2007 r., I CSK 192/07). Kontrola orzeczenia w ramach oceny jego zgodności z klauzulą porządku publicznego dotyczy przy tym samej treści rozstrzygnięcia i nie mogą stanowić podstawy do stwierdzenia braku tej zgodności i wydania orzeczenia kasatoryjnego na skutek uwzględnienia, na tej podstawie skargi, zarzuty dotyczące sposobu postępowania przed sądem polubownym.

Przy badaniu podstawy i przesłanek określonych w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. istotne jest niezachowanie wymagań co do podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym, wynikających z ustawy lub określonych przez strony. Do takich zasad należy oparcie wyroku na ustalonym stanie faktycznym, co następuje po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. W tym miejscu zauważyć należy, że swoboda sędziowska (sądu polubownego) w ocenie przydatności określonych dowodów lub twierdzeń dla ustaleń stanu faktycznego i wyrokowania jest odpowiednio szersza niż ta, o której mowa w art. 233 § 1 k.p.c., a sąd państwowy "kontroluje" ją tylko pod kątem "podstawowych zasad" postępowania przed tym sądem.

Jedynie więc wtedy, gdyby sąd państwowy uznał, że takie postępowanie nie zostało w ogóle przeprowadzone lub przeprowadzone niekompletnie, albo w oczywisty sposób przeprowadzono je wadliwie, uchybiając regułom logicznego rozumowania, wiązania ze sobą faktów w łańcuchu przyczynowo-skutkowym, wybiórczego dopuszczenia dowodów w sprawie, przeprowadzenia dowodów tylko jednej strony, z niezasadnym pominięciem dowodów wnioskowanych przez stronę przeciwną itp., można byłoby uznać, że nie zostały zachowane wymagania, o których jest mowa w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. (zob. wyrok SN z dnia 15 lutego 1964 r., I CR 123/63, OSNCP 1965, Nr 4, poz. 61; postanowienie SN z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 42/08).

Argumentacja prawna powołana przez skarżącego nie pozwala zaś przyjąć, aby zagadnienie to mogło - z punktu widzenia okoliczności rozstrzyganej sprawy - zostać uznane za istotne zagadnienie prawne w rozumieniu art. 398⁹ § 1 pkt 1 k.p.c. Zostało ono dostatecznie wyjaśnione w dotychczasowej judykaturze Sądu Najwyższego, w szczególności w wyroku z dnia 26 września 2003 r. (IV CK 17/02), co zauważył również sam skarżący, przytaczając cytaty z wybranych judykatów i poglądów piśmiennictwa.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że oczywista niezgodność wyroku sądu polubownego ze stanem faktycznym może stanowić o naruszeniu praworządności (zob. wyrok SN z dnia 15 lutego 1964 r., I CR 123/63, OSN 1965, Nr 4, poz. 61). Oznacza to, że nie w każdym wypadku stwierdzenie niezgodności wyroku ze stanem faktycznym prowadzić może do jego uchylenia. Przyjmuje się bowiem, że wniosek o naruszeniu praworządności jest uzasadniony wtedy, gdy skutek wyroku sądu polubownego godzi w podstawowe zasady porządku prawnego państwa (zob. wyrok SN z dnia 3 września 1998 r., I CKN 822/97, OSNC 1999, Nr 2, poz. 39; zob. także orzeczenie SN z dnia 6 stycznia 1961 r., 2 CR 532/59, PiP 1962, nr 2, s. 346; wyrok SN z dnia 26 września 2003 r., IV CK 17/02).

Podkreślić przy tym należy, że nie występuje istotne zagadnienie prawne, jeżeli we wcześniejszym orzecznictwie Sąd Najwyższy wyraził już pogląd na określony temat, a nie zachodzą okoliczności uzasadniające zmianę tego poglądu.

Z przytoczonych względów, na podstawie art. 398⁹ § 2 k.p.c., Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie znajdując też okoliczności, które w ramach przedsądu jest obowiązany brać pod uwagę z urzędu.

O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 i 99 w zw. z art. 391 § 1 w zw. z art. 398²¹ k.p.c., z uwzględnieniem § 8 ust. 1 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.).

Źródło: http://www.sn.pl/