id: 20043

1. Przymusową formą zapisu na sąd polubowny jest forma pisemna (§ 577 ust. 3 p.c.) i dlatego zapis nie może być uzupełniony umową ustną, a tem mniej w sposób dorozumiany (…).

2. O granicach, w których orzeczenie sędziego polubownego poruszać się winno, decyduje (...) wyłącznie stwierdzona na piśmie treść zapisu kompromisarskiego.

Orzeczenie Sądu Najwyższego

z 9 maja 1934 r.

C II Rw 2773/33

Sąd Najwyższy w sprawie Urlika St. przeciwko Józefowi S. o unieważnienie wyroku sądu polubownego uwzględnił rewizję powoda, zmienił wyrok Sądu Apelacyjnego we Lwowie z 12 czerwca 1933 I. CA. 331/33/3 oraz zatwierdzony nim wyrok Sądu Okręgowego we Lwowie z 14 lutego 1933 I Cg. J. 121/31 i uznał za bezskuteczne orzeczenie sądu polubownego z daty Lwów 16 stycznia 1931, według którego sąd polubowny, składający się z jednego sędziego, Mojżesza L., ustanowionego przez obie strony zapisem na sąd polubowny z daty 28 listopada 1930, przedłużonym deklaracjami z 25 grudnia 1930 i 8 stycznia 1931 do dnia 18 stycznia 1931, orzekł, że 1) powód winien zapłacić pozwanemu 6.265 zł. 68 gr. i 2) że wszystkie w obiegu jeszcze będące weksle z podpisami pozwanego i Mojżesza St. lub jednego z nich, a puszczone w obieg przez powoda, ma wykupić z własnego majątku powód bez regresu do pozwanego lub Mojżesza St.

Uzasadnienie

Wywodom rewizji, opartej na przyczynach zaskarżenia z L. 3 i 4 § 503 p.c. z punktu widzenia ostatniej nie można odmówić słuszności.

Według niespornej między stronami treści zapisu na sąd polubowny z daty Lwów 28 listopada 1930 obie strony pozostawały w stosunkach tego rodzaju, że pozwany korzystał z kredytu u powoda osobiście lub też zaciągał u niego zobowiązania w formie poręki za osoby trzecie.

Pozwany rościł sobie do powoda pretensję w kwocie około 7000 zł. z tytułu kwot nadpłaconych na poczet swych zobowiązań, podczas gdy powód rościł sobie od pozwanego z tytułu na wstępie zapisu kompromisarskiego przytoczonego wzajemną pretensję w resztującej kwocie 5000 zł.

Wspomniane wzajemne pretensje poddały strony według treści zapisu na sąd polubowny rozstrzygnięciu ustanowionego w tym zapisie sędziego polubownego.

Ustępem pierwszym wyroku sądu polubownego z 16 stycznia 1931 sędzia polubowny przysądził pozwanemu przeciwko powodowi kwotę 6.266 zł. 68 gr., zaś w ustępie drugim orzekł, że wszystkie jeszcze w obiegu będące weksle z podpisami pozwanego i Mojżesza St. lub z podpisem jednego z nich, a puszczone w obieg przez powoda wykupić ma z własnego majątku powód bez regresu do pozwanego lub Mojżesza St.

W związku z tą treścią orzeczenia sędziego polubownego uzasadniony jest podniesiony ze stanowiska przyczyny rewizyjnej z L. 4 § 503 p.c. zarzut rewizji, że wspomniane orzeczenie jest według § 595 L. 5 p.c. bezskuteczne, ponieważ sędzia polubowny przekroczył granice swego zadania.

Przymusową formą zapisu na sąd polubowny jest forma pisemna (§ 577 ust. 3 p.c.) i dlatego zapis nie może być uzupełniony umową ustną, a tem mniej w sposób dorozumiany (§§ 863 i 883 zdanie 2 u.c.).

O granicach, w których orzeczenie sędziego polubownego poruszać się winno, decyduje zatem wyłącznie stwierdzona na piśmie treść zapisu kompromisarskiego.

Według treści zapisu na sąd polubowny sędzia w nim ustanowiony orzekać miał o wzajemnych pretensjach stron, powstałych w związku z korzystaniem pozwanego z kredytu u powoda w sposób dwojaki, a to przez zaciąganie osobistych zobowiązań lub też w formie poręki za osoby trzecie.

Natomiast zapis nic nie wspomina o poręce osób trzecich za pozwanego wobec powoda do Mojżesza St. wcale się nie zajmuje.

Przekroczył zatem sędzia polubowny w sposób oczywisty granice swego zadania, zakreślone mu w zapisie kompromisarskim, jeżeli orzeczeniem swem objął – jak to zaskarżony wyrok ustala – stosunek poręki Mojżesza St. za pozwanego wobec powoda, a nawet orzekł o obowiązku powoda wykupu weksli z podpisami Mojżesza St. bez względu na to, czy pochodziły z tego stosunku poręki.

Orzeczenie zatem sądu polubownego jest z przyczyny wymienionej w § 595 L. 5 p.c. bezskuteczne, a bezskuteczność ta obejmuje całość wyroku sądu polubownego jako takiego, ponieważ nie da się ocenić, w jaki sposób wypadłby ten wyrok, gdyby sędzia polubowny trzymał się w swem orzeczeniu granic zapisu na sąd polubowny.

W tym stanie rzeczy stało się zbędnem rozpatrywanie wywodów rewizji, starających się wykazać istnienie dalszych przyczyn bezskuteczności wyroku sądu polubownego, wymienionych w przepisie § 595 L. 1 i 2 p.c. jak i rozważanie przyczyny rewizyjnej z L. 3 § 503 p.c.

Sąd Najwyższy uwzględnił wobec tego uzasadnioną rewizję zmienił zaskarżony wyrok, jak i zatwierdzony nim wyrok Sądu pierwszej instancji i orzekł zgodnie z żądaniem skargi powodowej.

Źródło: OSP 1934 poz. 317