1. W postępowaniu wszczętym skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego przepisy określające podstawy tej skargi (art. 1206 § 1 i 2 k.p.c.) stanowią podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, co uzasadnia traktowanie ich w kontekście podstaw kasacyjnych jako funkcjonalnego odpowiednika norm prawa materialnego (…).

2. [Z]datność arbitrażowa sporu, stanowiąca jedną z przesłanek skuteczności zapisu, podlega ocenie sądu rozpoznającego skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego bez względu na to, czy skarżący podnosił w tej mierze zarzuty w postępowaniu arbitrażowym i czy powołał się w skardze na to uchybienie (…).

3. Zachowanie wymagań co do składu sądu polubownego, w tym prawidłowość powołania arbitrów, może być (…) przedmiotem oceny w postępowaniu postarbitrażowym, bez względu na uprzednie rozstrzygnięcie tej kwestii przez sąd polubowny.

4. Przepis art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. ma zastosowanie do uchybień w zakresie składu sądu polubownego w każdej fazie postępowania, w tym na etapie wyznaczania arbitrów przez strony lub osobę trzecią. Dotyczy to także nieprawidłowej reprezentacji tych osób przy powoływaniu arbitrów.

5. Uchybienie polegające na niedochowaniu wymagań co do składu sądu polubownego stanowi podstawę uchylenia wyroku sądu polubownego bez względu na jego wpływ na wynik sprawy (…).

6. Postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego jest odrębnym postępowaniem względem poprzedzającego je postępowania przed sądem polubownym, a jego przedmiotem nie jest merytoryczne rozpoznanie sprawy rozstrzygniętej przez sąd (…).

7. [S]zczególne zasady reprezentacji pozwanej spółki w procesie o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały wspólników (art. 253 k.s.h.) mają zastosowanie także w postępowaniu ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego wydanego w sporze, którego przedmiotem było żądanie stwierdzenia nieważności lub uchylenia uchwały wspólników.

8. Struktura podmiotowa postępowania inicjowanego skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego, włącznie z dopuszczalnością działania w roli strony zarządu in corpore wyposażonego w szczególną zdolność sądową, jest taka sama, jak w poprzedzającym je postępowaniu arbitrażowym, w którym orzeczono o ewentualnej wadliwości uchwały, choć zmianie mogą ulec role procesowe uczestniczących w nim podmiotów. Wyrok wydany w postępowaniu skargowym decyduje o tym, czy merytoryczne rozstrzygnięcie w przedmiocie skuteczności uchwały pozostanie w mocy, a pośrednio, czy może ono uzyskać na trwałe moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego (art. 1212 § 1 k.p.c.). W postępowaniu tym aktualne są w związku z tym te same ryzyka w zakresie konfliktu interesów po stronie reprezentantów spółki, które uzasadniają stosowanie szczególnych reguł reprezentacji w procesie o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwały. W powiązaniu z ochronną funkcją art. 253 § 2 k.s.h. przemawia to za rozciągnięciem tych szczególnych reguł na postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, którym orzeczono w przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności lub uchylenia uchwały wspólników, bez względu na to, czy w postępowaniu tym spółka, której wspólnicy podjęli uchwałę, występuje w roli strony skarżącej, czy przeciwnika skargi.

9. Podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego nie mają rozłącznego charakteru; mogą one także pozostawać ze sobą w relacji przyczynowo-skutkowej (…).

10. Jedną z podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym jest zasada równoprawnego traktowania stron (art. 1183 k.p.c.). Reguła ta ma w postępowaniu arbitrażowym fundamentalny, aksjomatyczny charakter. (…). Zasada ta dotyczy nie tylko równoprawnego traktowania stron w toku postępowania arbitrażowego w kontekście prawa do wysłuchania i pozostających do dyspozycji stron środków procesowych, lecz także etapu formowania się składu sądu polubownego. Do jej naruszenia prowadzi m.in. brak koniecznej równowagi między stronami przy powoływaniu arbitrów, który może wynikać nie tylko z postanowień zapisu (art. 1161 § 2 k.p.c.), lecz także z faktycznych okoliczności, w których dochodzi do powołania arbitrów.

1. Do podstawowych zasad porządku prawnego należy przewidziane w art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo do sądu, którego elementem jest uprawnienie strony do rozpoznania jej sprawy przez niezależny sąd, w ramach rzetelnie prowadzonego postępowania. Wskazana zasada porządku prawnego dotyczy każdego postępowania sądowego, również arbitrażowego.

2. W świetle przepisu art. 1173 § 1 k.p.c. arbitrem powinna być osoba niezależna i bezstronna. (…). Chodzi tutaj o brak takich relacji pomiędzy arbitrem a stronami sporu, które mogłyby mieć wpływ na treść wyroku.

3. [W] judykaturze wskazuje się na dopuszczalność wyjątkowo powoływania się na znane wcześniej stronie okoliczności dotyczące arbitra oraz niedziałanie prekluzji przyczyn wyłączenia arbitra w sytuacji, gdy chodzi o okoliczności tego rodzaju, przy istnieniu których udział arbitra w wydaniu wyroku przez sąd polubowny mógłby zostać uznany za uzasadniający sprzeczność tego wyroku z podstawowymi zasadami porządku publicznego (…).

Chociaż nie można wykluczyć dopuszczalności modyfikacji postanowień Regulaminu przez strony, to jednak należy przyjąć, że w tym zakresie powód i pozwana nie dokonali żadnych modyfikacji. Nie można przyjąć, że takie modyfikacje miały wynikać z tego, iż arbiter jedyny preferował – wydając zarządzenia proceduralne – korzystanie z opinii prywatnych biegłych powołanych przez każdą ze stron, gdyż zarządzenia te nie mogły zmieniać Regulaminu i żadna ze stron ich w ten sposób nie rozumiała (…).

1. Zgodnie art. 1183 k.p.c. w "postępowaniu przed sądem polubownym strony powinny być traktowane równoprawnie. Każda ze stron ma prawo do wysłuchania i przedstawienia swoich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie". I dlatego, z uwagi na wymóg prawa polskiego należy uznać, że zasada równości stron jest naczelną zasadą postępowania cywilnego, mimo że nie została ona wyraźnie uregulowana w żadnym innym przepisie Kodeksu postępowania cywilnego.

2. [D]o zachowania bezstronności dochodzi, gdy arbiter w stosunku do każdej ze stron zachowuje ten sam dystans, jest neutralny, nie faworyzuje, a zarazem nie dyskryminuje którejś ze stron oraz nie jest do żadnej ze stron uprzedzony. W zakresie podstaw skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego powyższa okoliczność dotycząca braku zachowania bezstronności przez arbitra orzekającego w sprawie ma znaczenie. I tak, brak bezstronność arbitra jest podstawą zarzutu naruszenia podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym, oraz zarzutu o sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c. oraz art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c.).

3. [D]łużnik zajętej wierzytelności winien spełnić świadczenie na rzecz wierzyciela. Spełnienie tego świadczenia powoduje, że dług wobec pierwotnego wierzyciela wygasa. Nie ma znaczenia, czy spełnienie tego świadczenia nastąpiło poza sądowym postepowaniem egzekucyjnym, czy w trakcie tego postępowania w wyniku działania komornika sądowego. Objęcie zatem tej wierzytelności wyrokiem sądu polubownego nastąpiło z pogwałceniem podstawowej zasady porządku publicznego RP.

1. To, że arbiter ma wiedzę na temat danej instytucji, przedstawia ją, ocenia konkretne instytucje, instrumenty finansowe, prowadzi wykłady, publikacje, nie stanowi okoliczności, którą można by uznać za budzącą wątpliwości i to uzasadnione co do bezstronności i niezależności.

2. Publikacje wypowiedzi o charakterze eksperckim co do określonych przedmiotów, ich analiza, przygotowywanie opinii prywatnych na rzecz innych podmiotów, stanowiących wynik szerszej analizy praktyki na rynku walutowym z uwzględnieniem wszystkich jego uczestników i ich woli, nie stanowią okoliczności dyskwalifikującej arbitra.

3. Zgodnie z treścią art. 1173 § 1 k.p.c. arbitrem powinna być osoba niezależna i bezstronna. Są to podstawowe cechy wymagane w stosunku do arbitra, gdy elementem prawa do sądu jest uprawnienie strony do rozpoznania jej sprawy przez bezstronny i niezależny sąd. Chodzi tutaj o brak takich relacji pomiędzy arbitrem a stronami sporu, które mogłyby mieć wpływ na treść wyroku.

4. Wytyczne te [Wytyczne IBA w sprawie konfliktów interesów w międzynarodowym arbitrażu – wstawienie własne] w założeniu mają pomóc praktyce w ustalaniu okoliczności, które mogą wywołać uzasadnione wątpliwości co do bezstronności i niezależności arbitra, a które to okoliczności z mocy właściwego prawa krajowego podlegają obowiązkowemu ujawnieniu przez kandydata na arbitra, a co uzasadniane jest niedookreślonym charakterem pojęć „bezstronności” i „niezależności”. Nie mają one znaczenia normatywnego, ale dają wyraz pewnym standardom co do tego jak oceniać określone sytuacje z punktu widzenia postulatu bezstronności i niezależności arbitra. Są one powszechnie uznawane w praktyce arbitrażowej jako dokument o charakterze dobrych praktyk wskazujący okoliczności, które pozwalałyby na ocenę zwłaszcza w sytuacjach niejednoznacznych. Dokument ten zawiera ogólne standardy dotyczące bezstronności, niezależności i ujawnienia oraz część szczegółową, określającą przypadki konfliktu interesu, dokonując ich klasyfikacji z uwzględnieniem wpływu na możliwość wystąpienia uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności i niezależności arbitra.

5. Kwestii wyłączenia arbitra poświęcony jest przepis § 2 art. 1174 stanowiący, że arbiter może być wyłączony tylko wtedy, gdy zachodzą okoliczności, które budzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności, aczkolwiek zasadne jest stanowisko, że przy jego wykładni możliwe jest posiłkowanie się analogicznie okolicznościami dotyczącymi sędziego powszechnego. Przy ocenie tej przesłanki istotne znaczenie odgrywają zobiektywizowane kryteria oceny, nie zaś subiektywne przeświadczenia składającego wniosek.

6. W sytuacji, gdy strona świadoma danych okoliczności mogących rodzić uzasadnione wątpliwości co do bezstronności czy niezależności arbitra, nie skorzysta z przysługującego jej uprawnienia, traci uprawnienie do powoływania się na nie dopiero w skardze o uchylenie wyroku arbitrażowego (art. 1193 k.p.c.). Strona znając dane okoliczności nie może bezczynnie oczekiwać na to jaki wyrok zapadnie w sprawie i od tego uzależniać swoje działania w zakresie wyłączenia arbitra. Nie ma przy tym znaczenia to czy okoliczności te zostały, czy też nie, ujawnione przez arbitra. Istotne jest to, by dane okoliczności, na które się powołuje strona, były jej znane i kiedy.

7. To czy strona skorzystała z przysługującego jej uprawnienia przedstawienia sądowi państwowemu rozstrzygnięcia co do kwestii zaistnienia przesłanek do wyłączenia arbitra, nie pozostaje obojętne na dalszy tok postępowania. W sytuacji, gdy strona nie żądała wyłączenia arbitra w trybie art. 1176 § 2 k.p.c. przez sąd państwowy traci podstawę do późniejszego zwalczania wyroku za pomocą skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z powołaniem się na przyczyny dotyczące arbitra, istniejące i znane jej wcześniej.

1. Skarga [o uchylenie wyroku sądu polubownego] w obecnym kształcie, zachowując swój odrębny charakter ze wszystkimi ograniczeniami, w szczególności dotyczącymi podstaw skargi, zbliżona jest do apelacji. W przypadku zasadności skargi sąd władny jest jedynie uchylić wyrok sądu polubownego, co nie powoduje jednak wygaśnięcia zapisu na sąd polubowny (art. 1211 k.p.c.) i nie powinno też być traktowane jako rozpoznanie merytoryczne sprawy poddanej pod osąd sądu polubownego. Orzeczenie sądu powszechnego niweczy skutki wyroku sądu polubownego w przypadku stwierdzenia którejkolwiek z podstaw wskazanych w art. 1206 k.p.c., nie rozwiązuje ono jednakże, co do zasady, sporu prawnego pomiędzy stronami, poddanego pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, za wyjątkiem uznania zapisu na sąd polubowny za nieistniejący, nieważny, bezskuteczny albo taki, który utracił moc prawną według prawa dla niego właściwego.

2. Zainicjowanie postępowania o wyłączenie arbitra przed zakończeniem postępowania przed sądem polubownym powoduje, że trybem właściwym do rozpoznania wniosku i oceny, czy istniały podstawy do wyłączenia arbitra, jest postępowanie uregulowane w art. 1176 k.p.c. Jednakże w sytuacji zakończenia postępowania przed sądem polubownym, jedyną drogą kwestionowania składu sądu orzekającego jest postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

3. Przy ocenie, czy wyrok sądu arbitrażowego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego, należy uwzględniać jego treść, a nie prawidłowość postępowania przed sądem arbitrażowym ani prawidłowość obsady składu tego sądu.

4. Ponieważ powiązania pomiędzy sądem polubownym i stroną powodową mają charakter instytucjonalny i trwały, a sam zapis dotyczy tylko i wyłącznie jednego konkretnego sądu polubownego, w konsekwencji trzeba uznać, że zapis takiej treści jest co najmniej bezskuteczny, tj. nie wywołuje żadnych skutków prawnych. Zasadne jest również przyjęcie, że zapis ten jest nieważny, gdyż spór nie może być rozstrzygany przez ten wskazany sąd, czyli zapis nie ma odpowiedniej treści.

1. [W] skład podstawowych zasad postępowania przed sądem polubownym wchodzą jedynie reguły wynikające z Kodeksu postępowania cywilnego oraz uzgodnione przez strony, co nie obejmuje zwyczaju [§ 9 ust. 3 „Kodeksu dobrych praktyk stałych sądów arbitrażowych”, zawierający postanowienie, zgodnie z którym strona występująca z wnioskiem o dokonanie nominacji zastępczej arbitra podlegającego nominacji przez obie strony lub przez wcześniej nominowanych arbitrów powinna poinformować organ nominacji zastępczej o wszystkich kandydaturach rozważanych i odrzuconych przez strony lub arbitrów i że osoby takie nie powinny być nominowane w procedurze zastępczej – wstawienie własne] (…).

2. Kwalifikacja prawna umowy przez sąd polubowny nie podlega kontroli w sprawie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

1. Kodeks postępowania cywilnego w art. 1157 daje stronom możliwość poddania pewnych kategorii sporów pod rozstrzygnięcie sądu polubownego. Przepisy części piątej tego kodeksu ani żadne inne regulacje zawarte w ustawie procesowej nie wskazują jednak, aby ten rodzaj postępowania rozpoznawczego był traktowany przez ustawodawcę jako lepszy, bądź też gorszy w stosunku do postępowania sądowego. Przeciwnie, należy przyjąć, że ma on charakter równorzędny i w taki też sposób powinien być traktowany.

2. Odrzucając zatem stosowanie wykładni ścisłej (zawężającej), jak też przeciwnie - rozszerzającej, która miałaby na celu utrzymanie za wszelką cenę kognicji sądu polubownego, należy wykładać umowę arbitrażową w sposób, który zapewni odczytanie zgodnej woli stron oraz jej poszanowanie.

3. Dla skorzystania z arbitrażu jako metody rozstrzygania sporów niezbędne jest zawarcie przez strony specjalnej umowy - zapisu na sąd polubowny (…), w której wskażą one przedmiot sporu lub stosunek prawny, z którego spór wyniknął lub może wyniknąć. Ta minimalna treść określona przez ustawodawcę jest konieczna i zarazem wystarczająca, gdyż w braku innych postanowień zastosowanie znajdują odpowiednie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, które umożliwiały i umożliwiają zarówno powołanie sądu polubownego, jak też przeprowadzenie postępowania arbitrażowego i wydanie wyroku.

4. Obok minimalnej treści, zapis na sąd polubowny może zawierać także postanowienia dodatkowe (art. 1161 § 2 k.p.c.), za pomocą których strony mogą nadać odpowiedni kształt postępowaniu arbitrażowemu stosownie do swoich oczekiwań i potrzeb. Zamieszczenie w zapisie na sąd polubowny takich dodatkowych postanowień (poza ustawowe minimum) zawsze ma charakter dobrowolny i nie jest niezbędne dla możliwości rozpoznania sprawy przez arbitrów. Skoro zatem strony poczyniły dodatkowe uzgodnienia i zamieściły je w zapisie na sąd polubowny, nie można ich traktować jako nic nie znaczących, przeciwnie, należy nadać im znaczenie wynikające z woli stron.

5. Uregulowanie określonych kwestii dotyczących szeroko rozumianego postępowania przed sądem polubownym w umowie arbitrażowej jest wyrazem autonomii woli stron i świadczy jednoznacznie, że zamiarem stron było nie tyle poddanie dzielącego ich sporu arbitrom, ale poddanie go na określonych przez nie zasadach. Ponadto uprawnione jest twierdzenie, że skoro treść umowy arbitrażowej została uzgodniona przez strony, to ich zgoda na arbitraż była uwarunkowana zamieszczeniem w zapisie na sąd polubowny określonych postanowień.

6. Zapis na sąd polubowny stanowi bowiem nie tylko źródło władzy judykacyjnej arbitrów (wraz z odpowiednią podstawą wynikającą z ustawy), ale także wyznacza granice tej władzy (której sąd polubowny nie może przekraczać) oraz sposób jej wykonywania. W konsekwencji, arbitrzy, z samego założenia, muszą znać treść umowy arbitrażowej i powinni tak prowadzić postępowania, aby w jak największym stopniu wola stron ujawniona w zapisie na sąd polubowny była respektowana.

7. [S]trony zamieszczając w umowie arbitrażowej określone postanowienia muszą być świadome ich znaczenia i konsekwencji, które mogą one wywołać. Zamieszczając w umowie arbitrażowej stosunkowo krótki termin na wydanie orzeczenia strony powinny zatem przewidywać, że jego dotrzymanie może okazać się trudne czy wręcz niemożliwe.

8. Z faktu, że arbitrzy nie stosowali się do postanowień umowy arbitrażowej i przyjęli taki sposób procedowania, który z góry wyłączał dotrzymanie przewidzianego w zapisie na sąd polubowny terminu, w żadnym razie nie można wnioskować co do tego, jaka była pierwotna wola stron. Arbitrzy mają obowiązek stosować się do postanowień umowy arbitrażowej i powinni być świadomi, że nieprzestrzeganie woli stron wyrażonej w zapisie na sąd polubowny może doprowadzić w konsekwencji do uchylenia ich orzeczenia.

1. Możliwe jest żądanie uchylenia wyroku sądu polubownego w części, o ile takie zaskarżone rozstrzygnięcie da się oddzielić od pozostałej części wyroku.

2. [S]ąd nie może w postępowaniu ze skargi uchylić wyroku arbitrażowego w części, jeżeli strona żądała uchylenia wyroku w całości, a zachodzą podstawy do uwzględnienia skargi. Żądanie uchylenia wyroku arbitrażowego w części nie jest bowiem żądaniem zawierającym się w żądaniu uchylenia wyroku w całości (o mniej) – jest żądaniem innego rodzaju. Ponadto, jeżeli poszczególne części wyroku zazębiają się w ten sposób, że żadna z nich nie da się odłączyć od pozostałych bez istotnego zniekształcenia całości, nie jest dopuszczalne uchylenie wyroku w części.

3. Poinformowanie strony dopiero w uzasadnieniu wyroku, iż nie odniesiono się (pomimo oddalenia powództwa w całości), do jednego z jej żądań bo było nieopłacone, podczas gdy żądanie to było przedmiotem badania w ramach postępowania dowodowego, było przedmiotem odpowiedzi na pozew i pism procesowych obydwu stron, przy jednoczesnym rozstrzygnięciu o całości żądań strony przeciwnej, które to rozstrzygnięcie było uzależnione od wyniku rozstrzygnięcia dotyczącego żądań powoda, wskazuje, iż wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z klauzulą porządku publicznego, pozbawiając stronę możliwości skorzystania z uprawnień przewidzianych przepisami prawa materialnego, a pośrednio także obrony przed wzajemnymi roszczeniami strony przeciwnej. Taki sposób procedowania przez Sąd Polubowny narusza prawo strony do rzetelnego i uczciwego procesu.

4. [R]ozstrzygnięcie o całości żądań strony pozwanej przed rozstrzygnięciem pełnego żądania powoda, niezależnie od tego czy strona mogła wnieść o uzupełnienia wyroku czy też nie, jest również sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego, w tym narusza zasadę równego traktowania stron. Ponadto Sąd Polubowny byłby już związany wydanym przez siebie wyrokiem w części dotyczącej powództwa wzajemnego, a zatem nie mógłby wydać orzeczenia o odmiennych skutkach materialnoprawnych. Niewątpliwie zasady sprawiedliwego procesu wymagają, aby niezależnie od tego czy uznać roszczenie powoda za roszczenie ewentualne (tak jak zostało sformułowane - na wypadek nieuwzględnienia powództwa głównego) czy oddzielne roszczenie procesowe w ramach kumulacji roszczeń, poinformować stronę jeszcze przed wydaniem wyroku o ewentualnym podjęciu decyzji procesowej co do jednego z jej roszczeń.

5. [Z]arzut bezskuteczności zapisu na sąd polubowny może zostać podniesiony nie tylko przez stronę pozwaną, lecz również przez stronę powodową. Jednak w literaturze wskazuje się, iż powód w takim przypadku jako strona inicjująca postępowanie przed sądem polubownym powinien dokonać dokładnej analizy stanu faktycznego sprawy i prawnego, w tym również kwestii związanych z podstawą wszczęcia postępowania przed tym sądem i jeżeli dojdzie do wniosku, iż zapis jest bezskuteczny, powinien wnieść sprawę do sądu powszechnego, który na zarzut pozwanego rozstrzygnie kwestię skuteczności zapisu. Podnoszenie dopiero na tym etapie zarzutu bezskuteczności zapisu, jak się wskazuje w literaturze, stanowi naruszenie zasad należytej staranności, do której jest zobowiązany profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego.

6. Utrata mocy zapisu na sąd polubowny może nastąpić w przypadkach wskazanych w art. 1168 i 1195 § 4 k.p.c., w prawie upadłościowym, jak również w przypadku wystąpienia określonych zdarzeń materialno – prawnych (np. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli), w tym również wskazanych przez strony jako przyczyny utraty mocy przez zapis. Sama zmiana regulaminu sądu polubownego nie skutkuje utratą mocy zapisu, ani w świetle obowiązujących obecnie przepisów, ani też zgodnie z przepisami obowiązującymi w dacie zawarcia zapisu.

7. Sam fakt, iż jedna ze stron procesu uczestniczyła w procesie tworzenia listy arbitrów poprzez zgłaszanie kandydatów na arbitrów spośród osób stanowiących autorytety w danej dziedzinie, nie oznacza jeszcze istnienia zależności między arbitrem a stroną, ani większych praw strony. Pomimo pośredniego wpływu banków na część niektórych składów orzekających, regulamin Sądu Polubownego przy (...) Banków (...) zapewnia bezstronność tego sądu oraz nie uchybia zasadzie równości stron w postępowaniu arbitrażowym. Skoro arbitrów jest wielu, a strona nie wie kto z nich będzie rozpoznawał sprawę i nie ona wybiera konkretną osobę na arbitra przewodniczącego, to nie można uznać, aby miała więcej praw niż strona przeciwna.

8. [S]karga o uchylenie wyroku sądu polubownego może dotyczyć kwestii trybu postępowania jedynie, gdy nie zachowano podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony (art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c.). W istocie chodzi tu o niezachowanie fundamentalnych zasad procedury cywilnej, a nie wykazano, aby Sąd Polubowny takich zasad nie zachował.

1. Przedmiotem orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie jest rozstrzygnięcie sporu określonego treścią powództwa albo zakończenie postępowania co do tego sporu. Toczący się przed sądem polubownym spór, w którym zgłoszony został wniosek o wyłączenie arbitra zakończy się przed sądem państwowym orzeczeniem ze skargi na wyrok sądu polubownego. Nie można więc mówić o zamknięciu drogi do jego rozpoznania w następstwie odrzucenia skargi kasacyjnej wnioskodawcy.

2. [W]ydanie przez sąd polubowny wyroku nie powoduje bezprzedmiotowości postępowania przed sądem państwowym o wyłączenie arbitra, które mimo to powinno toczyć się w dalszym ciągu, aż do rozpoznania wniosku. Uwzględnienie wniosku stanowić może ewentualną podstawę do uchylenia wyroku sądu polubownego. Mimo nierozpoznania wniosku o wyłączenia arbitra, strona która zachowała termin do zgłoszenia takiego wniosku, nie traci prawa do powoływania się w skardze o uchylenie tego wyroku na istnienie przyczyn wyłączenia arbitra.

1. [W] przypadku sądu polubownego ad hoc nie ma wymogu, aby ten sam skład arbitrów rozpoznawał wszystkie sprawy wynikające z danego stosunku prawnego. W ramach jednej umowy - jeżeli strony występują z różnymi roszczeniami, nic nie stoi na przeszkodzie, aby każde z żądań rozpoznawali inni arbitrzy, chociażby z tej przyczyny, że mogą specjalizować się w kategoriach różnych spraw bądź tez posiadać wiedzę fachową, niezbędną do prawidłowej oceny tylko jednego z roszczeń. Należy bowiem podkreślić, że pomiędzy uprawnionym do wyboru arbitra a arbitrem zostaje zawarta swoista umowa (tzw. receptum arbitrii), która wiąże każdego z arbitrów z obiema stronami i zobowiązuje ich do bezstronnego rozstrzygnięcia sporu, zaś strony - do zapłaty wynagrodzenia (...). Osoba powołana nie ma obowiązku przyjęcia funkcji arbitra. Skoro zaś jest to umowa, zarówno uprawniony do wyboru, jak i osoba wybrana muszą znać jej zakres - w tym przypadku przedmiot sporu.

2. W doktrynie prawa cywilnego istnieje spór jaki charakter - procesowy czy materialnoprawny - ma wybór arbitra. Sąd Apelacyjny podziela pogląd, że jest to oświadczenie materialnoprawne. Za takim charakterem tego oświadczenia przemawia nie tylko fakt, że jest to element cywilnoprawnej umowy, ale także szczególne ograniczenie w możliwości jego odwołania. Aktualnie i doktryna, i judykatura stoją na stanowisku, że oświadczenia procesowe są z istoty odwoływalne, natomiast oświadczenia materialnoprawne tylko wówczas, gdy zaistnieją ustawowe przesłanki. W przypadku wyboru arbitra ustawodawca w sposób znaczący i enumeratywnie wymieniowy w ustawie ograniczył jednostronne prawo strony do odwołania arbitra raz przez nią wybranego. Powszechnie przyjmuje się także stosowanie do tego oświadczenia art. 61 k.c., a więc także normy zastrzeżonej dla oświadczeń materialnoprawnych. Brak pełnomocnictwa materialnoprawnego i brak potwierdzenia tej czynności przez pozwaną spółkę powoduje zaś, że oświadczenie nie wywołuje oczekiwanych skutków prawnych, a więc nie dochodzi do wyboru arbitra i zawarcia umowy między stronami i osobą wybraną na arbitra.

3. [S]przeczność wyroku z podstawowymi zasadami porządku prawnego ma miejsce wówczas, gdy chodzi o konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego. Przez podstawowe zasady porządku prawnego stanowiące podstawę oceny wyroku sądu arbitrażowego należy rozumieć nie tylko normy konstytucyjne, ale i naczelne normy w poszczególnych dziedzinach prawa. W judykaturze do tych zasad zaliczono między innymi zasadę wolności gospodarczej i swobodę umów (…), zasadę autonomii woli stron i równości podmiotów, czy zasadę sprawiedliwości społecznej (…).

4. [P]rocesowy porządek publiczny może być podstawą oceny wyroku sądu polubownego w dwóch aspektach. Po pierwsze, ocenie podlega zgodność procedury, która doprowadziła do wydania wyroku sądu polubownego z podstawowymi procesowymi zasadami porządku prawnego. Po drugie, ocenie podlegają skutki wyroku arbitrażowego z punktu widzenia ich zgodności z procesowym porządkiem publicznym, tj. czy dają się one pogodzić z systemem prawa procesowego, np. czy nie naruszają powagi rzeczy osądzonej, praw osób trzecich.

5. Klauzula porządku publicznego nie służy kontroli merytorycznej (zasadności) orzeczenia sądu polubownego. Zakaz kontroli merytorycznej takiego orzeczenia związany jest z istotą stosowania klauzuli porządku publicznego. Przy jej stosowaniu nie chodzi bowiem o to, aby oceniane orzeczenie było zgodne ze wszystkimi wchodzącymi w grę bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa, lecz o to, czy wywarło ono skutek sprzeczny z podstawowymi zasadami krajowego porządku prawnego.

6. Naruszenie więc przez sąd polubowny prawa materialnego właściwego dla rozstrzyganego stosunku, którego przestrzeganie nakazuje art. 1194 § 1 k.p.c., uzasadnia uchylenie wyroku tego sądu jedynie wtedy, gdy łączy się z pogwałceniem podstawowych zasad porządku prawnego.

7. Przeprowadzenie przez sąd polubowny postępowania z pominięciem zaoferowanego przez stronę dowodu może uzasadniać zarzut naruszenia art. 1183 k.p.c., jeżeli dowód ten był konieczny do rozstrzygnięcia sprawy.

1. Przepisy tytułu III części piątej Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczącej sądu polubownego (arbitrażowego) w sposób wyraźny przyjmują zasadę priorytetu zgodnej woli stron co do składu sądu polubownego i sposobu wyłonienia arbitrów oraz superarbitra.

2. [W]yłonienie przez arbitrów superarbitra może nastąpić po upływie wskazanego w ustawie miesięcznego terminu od dnia ich powołania, ale jeszcze przed rozpoznaniem wniosku przez sąd państwowy. (…) Skoro podstawą uregulowań Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących sądu polubownego jest przyznanie pierwszeństwa woli stron, to całkowicie pobawionym podstaw, nieracjonalnym i sprzecznym z wykładnią celowościową tych przepisów byłoby odmawianie stronom prawa do samodzielnego zdecydowania o składzie sądu polubownego tylko z tego powodu, że zawisła już sprawa sądowa tego dotycząca - przed wydaniem orzeczenia sądowego. Termin miesięczny z art. 1171 § 2 kpc należy postrzegać jako służący powstaniu uprawnienia strony do złożenia wniosku do sądu powszechnego o wyłonienie arbitra lub superarbitra, a nie jako termin zawity, po którym strony tracą prawo do samodzielnego zdecydowania o tym, kogo wskazują jako członków sądu polubownego.

1. Ponieważ w konwencji [Konwencji nowojorskiej - wstawienie własne] uregulowano w sposób wyczerpujący sprawę przesłanek uznania i wykonania orzeczenia zagranicznego sądu arbitrażowego (art. V Konwencji) sąd polski nie może sięgać do art. 1215 § 2 kpc w zw. z art. 1214 § 3 pkt 2 kpc.

2. [P]rzynależność arbitra i pełnomocnika do jednej barristers’ chambers, nie stanowi automatycznie źródła konfliktu interesów i powinna być rozważana in casu.

3. Klauzula porządku publicznego w ramach postępowania o stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego, nie może zastępować procedury wyłączenia arbitra, której wdrożenia strona postępowania arbitrażowego zaniechała, a które służyło zmniejszeniu ryzyka nadużywania pozamerytorycznych zarzutów dotyczących niezależności lub bezstronności arbitra, po zakończeniu postępowania arbitrażowego.

1. Arbiter nie powinien być powiązany z żadną ze stron postępowania; winien być wolnym od jakichkolwiek zobowiązań i nacisków, a wykonując obowiązki arbitra sprawę rozstrzygać wyłącznie według własnego uznania, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał. Ujawnienie tych okoliczności powinno nastąpić niezwłocznie po powołaniu osoby na arbitra lub po ich zaistnieniu. Przepis [art. 1174 § 1 k.p.c. - wstawienie własne] mówi też o okolicznościach, które mogłyby wzbudzić wątpliwości co do bezstronności lub niezależności arbitra, nie zaś o takich, które wątpliwości te wzbudzają.

2. Stronie przeciwnej, nie zaś arbitrowi, pozostawione jest prawo dokonania oceny, czy ujawnione przez arbitra okoliczności wątpliwości te wzbudzają, czy też nie i ewentualnie wszczęcie trybu z przepisów art. 1176 § 3 i 4 k.p.c., z wystąpieniem do sądu powszechnego z wnioskiem o wyłączenie arbitra włącznie. Wyraźnie jednak podkreślić należy, iż istnienie okoliczności mogących wywołać wątpliwość co do niezależności lub bezstronności arbitra nie jest równoznaczne z uznaniem braku bezstronności lub niezależności osoby powołanej na arbitra.

3. Prawo do dokonania potrącenia jest prawem podmiotowym uprawnionego i nie można go ograniczać w jego realizacji. Zgłoszenie zarzutu jest zarazem procesową formą obrony pozwanego przez żądaniem powoda, której nie może być pozbawiony.

Rozpoznając w ramach badania zasadności powództwa głównego zgłoszony przez pozwanego zarzut potrącenia Sąd Polubowny nie musiał uzależniać tegoż badania od istnienia w tym zakresie zapisu na sąd Polubowny.

4. W ramach kognicji sądu rozpoznającego skargę na orzeczenie Sądu Polubownego nie mieści się, co do zasady, kontrola zgodności tego orzeczenia z prawem materialnym ani badanie co do prawidłowości ustaleń faktycznych, poza wyrokowaniem opartym na oczywiście wybiórczej i nierzetelnej ocenie dowodów. Tymczasem motywy wyroku Sądu Polubownego są obszerne, wielowątkowe, oparte o wskazywane dowody i wyjaśniają podstawy przyjęcia przez ten Sąd, iż istniała – w określonej wysokości – wierzytelność odszkodowawcza pozwanego głównego, zgłoszona do potrącenia z wierzytelnością powoda głównego i skuteczności dokonanego potrącenia, które skutkowało oddaleniem powództwa głównego. Badanie zasadności skargi nie przybiera więc rozmiarów właściwych kontroli merytorycznej takiego orzeczenia. Poza tym apelujący pamiętać winien, że decydując się na poddanie sporu rozstrzygnięciu sądu polubownego musi mieć świadomość zarówno pozytywnych, jak i negatywnych tego skutków. Z jednej strony kontrahenci nie są narażeni na długotrwałość postępowania, lecz z drugiej strony rezygnują z niektórych gwarancji procesowych, obowiązujących w postępowaniu przed sądem powszechnym. Nie było też przeszkód, aby postępowanie przed sądem polubownym było dwuinstancyjne (art. 1205 § 2 k.p.c.).

1. Przy uwzględnieniu dodatkowego argumentu, związanego z decydującym wpływem stron na wybór arbitra oraz jego znaczeniem dla prawidłowego powołania arbitra w rozumieniu przyjętym w art. 1206 § 1 pkt 4 k.p.c., nie może ulegać kwestii, że w sytuacji, gdy stronie skarżącej znana była osoba arbitra przed wydaniem wyroku przez sąd polubowny, dopuszczalność oparcia skargi na wskazanej podstawie powinna zostać ograniczona do sytuacji uprzedniego podniesienia stosownego zarzutu, jak również że zaniechanie, świadczące pośrednio o akceptacji osoby arbitra, choćby wybranego z naruszeniem zasad jego wyboru określonych przez strony albo przyjętych w regulaminie stałego sądu polubownego, pod rozstrzygnięcie którego strony zgodnie poddały powstały między nimi spór, powinno pociągać za sobą konsekwencje polegające na niedopuszczalności opierania skargi na takim zarzucie, takie rozwiązanie zostało bowiem przyjęte w art. 1193 k.p.c.

2. [Z] treści tego przepisu [art. 1189 § 1 k.p.c. – wstaw. własne], zwłaszcza z początkowego fragmentu zdania drugiego, jednoznacznie bowiem wynika, że rozprawa przed sądem polubownym nie jest obowiązkowa oraz że podstawowe znaczenie ma uzgodnienie stron, przez które należy także rozumieć akceptacje regulaminu obowiązującego w stałym sądzie polubownym, wybranym przez strony do rozpoznania danej sprawy.

3. Nie jest także uzasadnione uznanie, że narusza klauzulę porządku publicznego zaniechanie złożenia przez arbitra oświadczenia na piśmie o jego bezstronności w sytuacji, gdy nie zostały podane i wykazane, także w postępowaniu wywołanym skargą [o uchylenie wyroku sądu polubownego – wstaw. własne], jakiekolwiek konkretne okoliczności uzasadniające wyłączenie sędziego przez stronę, która nie występowała z takim wnioskiem (…).

4. [Z]a zastosowaniem art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. na korzyść strony wnoszącej skargę może przemawiać wydanie wyroku z pominięciem okoliczności prawomocnego osądzenia sprawy o to samo roszczenie i pomiędzy tymi samymi stronami przed wydaniem przez sąd polubowny wyroku objętego skargą albo naruszenie praw osób trzecich (…).

1. Arbitrzy wykonują obowiązki przekazane im przez strony jako osoby prywatne, nie są natomiast reprezentantami państwowej władzy sądowniczej. (…) sądy polubowne nie sprawują wymiaru sprawiedliwości w znaczeniu konstytucyjnym (art. 175 Konstytucji RP).

2. W piśmiennictwie zauważa się, że poddanie sprawy kompetencji sądu polubownego może być traktowane jako rezygnacja - w granicach określonych przez prawo - z realizacji gwarantowanego stronom konstytucyjnie prawa do sądu, oznaczającego prawo zwrócenia się do sądu państwowego o rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy. Nie chodzi oczywiście o zrzeczenie się prawa do sądu w ogólności ani rezygnację w całości z sądowej ochrony prawnej udzielanej przez sądy państwowe, ale o decyzję o rezygnacji z ochrony prawnej w danej sprawie lub w sprawach mogących wyniknąć z oznaczonego stosunku prawnego (tj. w granicach określonych w klauzuli arbitrażowej) bezpośrednio przed sądem państwowym. Ta rezygnacja nie jest jednak całkowita, bowiem po pierwsze sądownictwo polubowne oparte jest na pewnych regułach, od których strony nie mogą odstąpić, a które mają zapewnić rzetelność postępowania (przepisy części piątej Kodeksu postępowania cywilnego), a po drugie orzeczenia sądów polubownych podlegają kontroli ze strony sądów państwowych.

3. [W]ynikające z Konstytucji RP reguły odnoszące się do państwowego wymiaru sprawiedliwości, w tym z art. 45, nie mogą być odnoszone do sądownictwa polubownego, które swoją kompetencję do rozstrzygnięcia danego sporu wywodzi ze swobodnej, samodzielnej decyzji samych stron co do sposobu realizacji ich praw prywatnych.

4. Treść art. 1161 § 1 i 3 KPC przesądza w sposób jednoznaczny, że błąd, na który powoływała się w niniejszej sprawie strona powodowa, tj. brak wiedzy powoda o tym, że w przypadku braku środków na pokrycie opłaty rejestracyjnej i arbitrażowej zostanie pozbawiony możliwości wszczęcia postępowania przed Sądem Arbitrażowym przy KIG, wywołany nieprzedstawieniem powodowi przez pozwanego ad 1 do wiadomości i akceptacji regulaminu i taryfy opłat tego Sądu, nie był błędem dotyczącym treści czynności prawnej.

1. [P]omimo tego (o ile strony inaczej się nie umówiły), iż sąd polubowny rozstrzyga spór, stosując przepisy prawa materialnego właściwe dla stosunku prawnego, naruszenie prawa materialnego przez sąd polubowny tylko wtedy jest podstawą skargi o uchylenie jego wyroku, gdy wskutek naruszenia, taki wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Innymi słowy jeżeli pomimo naruszenia prawa materialnego o sprzeczności wyroku z zasadami porządku prawnego nie będziemy mogli mówić, samo naruszenie nie może stanowić skutecznej podstawy do domagania się uchylenia wyroku.

2. [K]onstrukcja skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego wskazuje, iż środek ten (…) nie służy dokonywaniu merytorycznej kontroli poprawności rozstrzygnięcia sądu polubownego przez sąd powszechny, podobnej do kontroli instancyjnej w postępowaniu sądowym.

3. [S]przeczność wyroku z podstawowymi zasadami porządku prawnego ma miejsce wówczas, gdy chodzi o konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego. Przez podstawowe zasady porządku prawnego stanowiące podstawę oceny wyroku sądu arbitrażowego należy rozumieć nie tylko normy konstytucyjne, ale i naczelne normy w poszczególnych dziedzinach prawa. (…) [P]rocesowy porządek publiczny może być podstawą oceny wyroku sądu polubownego w dwóch aspektach. Po pierwsze, ocenie podlega zgodność procedury, która doprowadziła do wydania wyroku sądu polubownego z podstawowymi procesowymi zasadami porządku prawnego. Po drugie, ocenie podlegają skutki wyroku arbitrażowego z punktu widzenia ich zgodności z procesowym porządkiem publicznym, tj. czy dają się one pogodzić z systemem prawa procesowego np. czy nie naruszają powagi rzeczy osądzonej, praw osób trzecich.

4. [S]trona traci uprawnienie do zwalczania wyroku sądu polubownego za pomocą skargi o uchylenie tego wyroku z uwagi na niepodniesienie zarzutów co do arbitra podlegającego – w ocenie strony – wyłączeniu, jeżeli nie żądała wyłączenia w postępowaniu przed sądem polubownym.

5. [W]ymagania stawiane osobom pełniącym funkcję arbitra, łączyć należy z uprawnieniem uczestnika postępowania do uzyskania wiedzy o wszelkich ewentualnych powiązaniach arbitra z podmiotami występującymi w postępowaniu. Co do zasady uczestnikowi pozostawiono ocenę, czy okoliczności te będą stanowić podłoże decyzji, czy to o wyborze arbitra lub decyzji co do żądania jego wyłączenia. W tym znaczeniu własna ocena arbitra nie ma znaczenia, skoro istota rzetelności postępowania jest związana z zewnętrznym, dokonywanym przez inne podmioty osądem.

6. Wprawdzie do podstawowych zasad porządku prawnego, których naruszenie Sąd powszechny bada z urzędu, należy także przewidziane przez art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo do sądu, którego elementem jest rozpoznanie sprawy przez niezależny sąd, w ramach rzetelnie prowadzonego postępowania. Jednakże w orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że art. 45 Konstytucji nie odnosi się w ogóle do sądownictwa polubownego, tylko do państwowego.

7. [I]nstytucja wyłączenia sędziego przewidziana jest przez kodeks postępowania cywilnego zarówno w postępowaniu przed sądem państwowym, jak i w postępowaniu przed sądem polubownym. Zasadnicza różnica w unormowaniu tej instytucji polega na tym, że w postępowaniu przed sądem polubownym kodeks nie przewiduje wyłączenia arbitra lub superarbitra z mocy ustawy, jak to ma miejsce w postępowaniu przed sądem państwowym w odniesieniu do sędziego (art. 48 k.p.c.). Podstawy wyłączenia arbitra wskazane w art. 1174 § 2 k.p.c. to okoliczności budzące uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności, a także brak kwalifikacji określonych w umowie stron. Przyczyny wyłączenia sędziego wymienione w art. 48 i 49 nie mają zastosowania do wyłączenia arbitra, jednak przy wykładni pojęcia okoliczności budzących uzasadnione wątpliwości co do bezstronności lub niezależności przepisy art. 48 i 49 mogą mieć pomocnicze zastosowanie. W postępowaniu przed sądem państwowym udział sędziego wyłączonego z mocy ustawy staje się, zgodnie z art. 379 pkt 4 k.p.c., przyczyną nieważności postępowania i stwarza podstawę do uchylenia wyroku przez sąd apelacyjny, a także przez Sąd Najwyższy, przy czym przyczynę tę oba sądy biorą z urzędu pod rozwagę (art. 378 § 2, 39311 k.p.c.). (…) Takiej bezwzględnej nieważności kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje już w postępowaniu przed sądem polubownym. Jeżeli strona nie zażądała wyłączenia arbitra lub superarbitra, pomimo tego, że wiedzę o podstawach do żądania wyłączenia posiadała, to brak jest jurydycznych podstaw do zwalczania wyroku sądu polubownego. Wyjątkowo jedynie podstawę uchylenia tego wyroku mógłby stanowić udział w składzie sądu polubownego arbitra lub superarbitra, na którego prawa i obowiązki oddziaływałby wynik sprawy, co w niniejszej sprawie nie zachodzi. Naruszenie bowiem zasady nemo in re sua iudex niewątpliwie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

1. [N]aruszenie zasady równości stron może nastąpić także przy przyjęciu określonej treści regulaminu sądu polubownego (art. 1161 § 3 k.p.c.). (…) [R]ówność stron w rozumieniu przepisów k.p.c. o sądzie polubownym oznacza - mówiąc ogólnie - przyznanie im równych uprawnień, zarówno w samym podstawowym zapisie na sąd polubowny, jak i w regulaminie sądu stałego, tworzących równe szanse dla tych stron w definitywnym rozstrzygnięciu sporu objętego umową.

2. Przy ocenie przestrzegania omawianej zasady [zasady równości stron – wstawienie własne] w umowie arbitrażowej trzeba wyraźnie odróżnić treść samej umowy arbitrażowej (obejmującej także postanowienia regulaminu sądu stałego) i ogólne reguły funkcjonowania sądu stałego. (…) [Z]asada równości stron w rozumieniu art. 1161 k.p.c. powinna być odnoszona do samej treści umowy arbitrażowej, a nie do wspomnianych  elementów  natury organizacyjnej, tworzących jedynie stosowną, niezbędną infrastrukturę organizacyjno-prawną dla zapewnienia stronom możliwości ukonstytuowania się odpowiedniego składu arbitrów w indywidualnym sporze prawnym.

3. [P]owiązania organizacyjne sądów stałych z różnymi korporacjami zawodowymi lub związkami przedsiębiorców nie mogą przesądzać o ich określonej zależności od tych organizacji, przy których działają, ani także o braku bezstronności poszczególnych arbitrów.

1. [N]a postanowienie sądu powszechnego, jako sądu pierwszej instancji, oddalające wniosek o wyłączenie arbitra przysługuje zażalenie.

2. Problematyka niezależności i bezstronności arbitra dotyczy istoty postępowania arbitrażowego jako pozasądowego trybu rozwiązywania sporów prywatnoprawnych.

3. Bezstronność jest pewną dyspozycją umysłu, stanem psychologicznym obiektywnego sędziego (arbitra). W przeciwieństwie do tego stronniczość uchodzi za cechę związaną z rzeczywiście lub pozornie tendencyjnym nastawieniem podmiotu rozstrzygającego na korzyść jednej ze stron lub w odniesieniu do kwestii stanowiących przedmiot sporu.

4. W literaturze podnosi się, że „zależność” odnosi się wyłącznie do kwestii wynikających ze stosunku między sędzią (arbitrem) a jedną ze stron. Niezależność oznacza brak jakichkolwiek relacji między arbitrem a stronami sporu, w przeszłości i w toku postępowania, które mogłoby mieć wpływ na treść wyroku.

5. Bezskuteczny upływ terminu wskazanego w art. 1176 k.p.c. oznacza, że strona uzyskuje prawo do wystąpienia do sądu państwowego z wnioskiem o wyłączenie arbitra (w terminie dwóch tygodni).

6. [P]ostępowanie przed sądem powszechnym toczy się na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Kwestię więc dopuszczalności zażalenia na postanowienie sądu powszechnego o oddaleniu wniosku o wyłączenie arbitra rozpatrywać należy na podstawie odpowiedniego stosowania art. 394 § 1 k.p.c.

1. [N]iedopuszczalność rozpoznania sprawy przez sąd powszechny, wynikająca z wiążącego zapisu na sąd polubowny (wobec braku przesłanek określonych w art. 1165 § 2 k.p.c.), ma miejsce także wówczas, gdy rozstrzygnięcie sprawy przedstawionej pod osąd sądu powszechnego nie jest możliwe bez rozstrzygnięcia sporu objętego zapisem na sąd polubowny.

2. Zasada równości wyrażona w art. 1161 § 2 zakłada (…), że żadna ze stron sporu, który ma rozstrzygnąć sąd polubowny, nie powinna korzystać w postępowaniu przed tym sądem ze szczególnych uprawnień. Dotyczy to niewątpliwie także sposobu wyboru arbitrów. Podkreśla to wyraźnie art. 1169 § 3 stanowiąc, że postanowienia umowy przyznające jednej ze stron więcej uprawnień przy powoływaniu sądu polubownego są bezskuteczne. Należy to odnieść odpowiednio do sytuacji, kiedy tego rodzaju postanowienia zawiera regulamin stałego sądu polubownego wybranego przez strony.

1. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia zmierzającym do uchylenia tego wyroku, jeśli usprawiedliwiona jest chociaż jedna z podstaw wyczerpująco wymienionych w art. 1206 k.p.c.

2. Sąd powszechny rozpoznający skargę jest związany przytoczonymi przez skarżącego podstawami. Z urzędu bierze pod uwagę jedynie dwie z wymienionych w art. 1206 § 2 k.p.c. podstaw, niemożność rozstrzygnięcia sporu przez sąd polubowny i sprzeczność wyroku sądu polubownego z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

3. [O]cena, czy wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego odnosi się do jego treści, a nie prawidłowości postępowania przed tym sądem, czy obsady składu tego sądu (…) Do uchylenia wyroku sądu polubownego na podstawie klauzuli porządku prawnego może dojść w przypadku stwierdzenia, że objęte jego treścią  skutki nie są zgodne z określoną normą zaliczaną do podstawowych zasad porządku prawnego obowiązującego w Polsce. (…) Do zasad tych  należą nie tylko normy konstytucyjne, ale i naczelne normy w poszczególnych dziedzinach prawa.

4. [W]ymagania stawiane osobom pełniącym funkcję arbitra łączyć należy z uprawnieniem uczestnika postępowania do uzyskania wiedzy o wszelkich ewentualnych jego powiązaniach z podmiotami występującymi w postępowaniu. To ocenie uczestnika postępowania podlegają te okoliczności jako podłoże decyzji o wyborze arbitra lub żądania wyłączenia go. Własna ocena arbitra nie ma znaczenia, skoro istota rzetelności postępowania jest związana z zewnętrznym, dokonywanym przez inne podmioty, osądem. (…) Do podstawowych zasad porządku prawnego należy także, przewidziane art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawo do sądu, którego elementem jest uprawnienie strony do rozpoznania jej sprawy przez niezależny sąd, w ramach rzetelnie prowadzonego postępowania.

1. [P]ostępowanie sądowe co do uchylenia wyroku sądu polubownego powinno się do końca toczyć zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili jego wszczęcia, tj. obowiązującymi w określonej przy uwzględnieniu art. 165 § 1 k.p.c. chwili wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego do właściwego sądu. Jeżeli więc skarga została wniesiona przed dniem 17 października 2005 r., wywołane nią postępowanie powinno się toczyć także w późniejszym okresie według art. 712-715 k.p.c., a dopiero postępowanie wszczęte na skutek wniesienia skargi w tym dniu lub później – według art. 1205-1211 k.p.c. Podobnie, postępowanie przed sądem polubownym powinno się do końca toczyć zgodnie z przepisami obowiązującymi w chwili jego wszczęcia. Jednakże ze względu na uregulowanie zawarte w art. 1186 k.p.c. dniem wszczęcia postępowania przed sądem polubownym będzie z reguły dzień doręczenia pozwanemu pisma zawierającego wezwanie na arbitraż.

2. [W] przypadkach, w których arbitrów wyznacza każda strona samodzielnie, nowy arbiter ustanowiony przez jednego z kontrahentów ma taki sam status, jak dawny. Skoro dawnemu nie udało się porozumieć w sprawie wyboru superarbitra i konieczne stało się wyznaczenie superarbitra przez sąd, to trudno podważać decyzję sądu w tym względzie tylko dlatego, że pojawił się nowy arbiter. Nie ma potrzeby zapewnienia mu wpływu na obsadę funkcji superarbitra, skoro z możliwości w tym względzie nie skorzystał jego mający analogiczny status poprzednik.

3. Przyczyny utraty mocy zapisu na sąd polubowny mogą być różne. Oprócz przyczyn proceduralnych wymienionych w art. 1168 (poprzednio art. 702 § 1) i art. 1195 § 4 (poprzednio art. 707 § 2) k.p.c., może chodzić jeszcze o takie zdarzenia, jak np. rozwiązanie umowy o arbitraż, ziszczenie się warunku rozwiązującego, upływ terminu, w którym powinien zapaść wyrok sądu polubownego. Nie stanowi jednak samo przez się takiej przyczyny wygaśnięcie umowy, której klauzulę zapis stanowił. Myśl tę obecnie wyraża jednoznacznie art. 1180 k.p.c., ale i przed ustanowieniem tego przepisu nie powinna ona budzić wątpliwości.

Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem skarga kasacyjna na postanowienie sądu II instancji w przedmiocie wyznaczenia arbitra nie przysługuje i byłaby ona niedopuszczalna.

Przedmiotem żądania wniosku (…), jest wyznaczenie arbitrów sądu polubownego (…). Niezależnie zatem od tego, jakiemu konkretnie sądowi polubownemu ma służyć wyznaczenie tych arbitrów, postępowanie to ze swej istoty ma charakter incydentalny. Wydane w niej orzeczenie nie może więc być uznane za kończące postępowanie w sprawie, co jest, stosowanie do art. 392 k.p.c., warunkiem dopuszczalności kasacji.

Postanowienie Sądu II instancji oddalające wniosek o zastępcze wyznaczenie arbitra (…) nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 392 § 1 kpc.

1. Instytucja wyłączenia sędziego przewidziana jest przez kodeks postępowania cywilnego zarówno w postępowaniu przed sądem państwowym, jak i w postępowaniu przed sądem polubownym. Zachodzą jednak różnice w unormowaniu tej instytucji przez kodeks dla obydwu rodzajów postępowania. Zasadnicza różnica polega na tym, że w postępowaniu przed sądem polubownym kodeks nie przewiduje wyłączenia arbitra lub superarbitra z mocy ustawy, jak to ma miejsce w postępowaniu przed sądem państwowym w odniesieniu do sędziego (art. 48 k.p.c.).

2. [W] postępowaniu przed sądem polubownym, wyłączenie arbitra lub superarbitra nastąpić może tylko na wniosek strony z tych samych przyczyn, które uzasadniają wyłączenie sędziego państwowego (...).

3. [J]eżeli w tym postępowaniu [przed sądem polubownym – wstawienie własne] strona zażądała wyłączenia arbitra lub superarbitra, a wniosku jej, pomimo istnienia przyczyny wyłączenia nie uwzględniono, może ona zwalczać wyrok sądu polubownego przy pomocy skargi o uchylenie wyroku opartej na art. 712 § 1 pkt 3 k.p.c. Jeżeli (…) strona nie zażądała wyłączenia arbitra lub superarbitra, to nie ma podstawy prawnej do zwalczania wyroku sądu polubownego. Wyjątkowo jedynie podstawę uchylenia tego wyroku mógłby stanowić udział w składzie sądu polubownego arbitra lub superarbitra, na którego prawa i obowiązki oddziaływałby wynik sprawy.

4. [S}formułowanie art. 712 § 2 k.p.c., (…) w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje, że jeśli rozstrzygnięcie sądu polubownego przekracza granice zapisu, strona może żądać uchylenia wyroku tylko w części przekraczającej zapis, i to wyłącznie w sytuacji, gdy strona, która brała udział w postępowaniu przed sądem polubownym, nie zgłosiła zarzutów co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza granice zapisu.

[D]opuszczając w odrębnym przepisie (art. 701 § 3 kpc) zażalenie na postanowienia dotyczące wyznaczenia m.in. arbitra, ustawodawca dał jednoznacznie do zrozumienia, że nie traktuje ich jako kończących postępowanie w sprawie, gdyż wówczas miałby zastosowanie ogólny przepis art. 394 § 1 in principio kpc.

1. [S]koro księga trzecia części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego, obejmująca problematykę sądu polubownego, nie zawiera specjalnej regulacji dopuszczalności i terminów środków odwoławczych, to znajdują zastosowanie wprost odpowiednie przepisy księgi pierwszej, a wśród nich art. 392 k.p.c.

2. [P]ostanowienie sądu wojewódzkiego oddalające zażalenie na postanowienie sądu rejonowego w przedmiocie wyznaczenia arbitra i superarbitra nie może być uznane za postanowienie kończące postępowanie w sprawie; tę bowiem – z punktu widzenia postępowania przed sądem państwowym – zakończy dopiero orzeczenie kończące postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 715 k.p.c.), ewentualnie postanowienie odrzucające pozew ze względu na istnienie zapisu na sąd polubowny (art. 199 § 1 pkt 4 k.p.c.).

1. [N]ie można żądać wyłączenia całego sądu, lecz tylko poszczególnych sędziów (jednego lub większej ich liczby), określonych imiennie, nie znaczy to jednak, by w niniejszej sprawie sąd polubowny sam mógł uznać, że wniosek zgłoszony przez pozwanego nie powinien być uwzględniony. Trafnie Sąd Wojewódzki wskazał, że sąd polubowny nie może oceniać wniosku o wyłączenie arbitra ani pod względem merytorycznym, ani formalnym, nawet gdyby wniosek ten był oczywiście nieuzasadniony czy spóźniony.

2. [O]rzeczenie wydane w wyniku skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego ma charakter kasacyjny, sąd państwowy może więc tylko uchylić ten wyrok lub oddalić skargę, nie może natomiast orzekać merytorycznie. W konsekwencji, po uchyleniu przez sąd państwowy wyroku sądu polubownego – na skutek uwzględnienia skargi opartej na przepisach art. 712 § 1 pkt 2-5 kpc – sąd polubowny zachowuje nadal swą właściwość do rozstrzygnięcia sporu.

1. Na postanowienie sądu powiatowego wyznaczające sędziego polubownego na mocy art. 492 k.p.c. nie służy rewizja.

2. [S]trona zainteresowana będzie mogła podnosić swe zarzuty związane z wyznaczeniem sędziego polubownego w trybie art. 492 k.p.c. w ewentualnej skardze o uchylenie wyroku, którą w razie zaistnienia uchybień przewidzianych w art. 510 § 1 k.p.c. może wnieść do sądu państwowego.

1. Zapis na sąd polubowny jest umową, która dla swej ważności wymaga formy pisemnej. Aby zapis był ważny, musi nastąpić w pisemnym oświadczeniu poddanie sporu pod rozpoznanie sądu polubownego (art. 486, 487 k.p.c.). Zawarcie w sposób konkludentny umowy o oddanie sporu pod rozstrzygnięcie sądu polubownego nie jest możliwe.

2. Powołanie sędziego polubownego nie jest (…) samo przez się oświadczeniem oddającym spór pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, nie jest ono równoznaczne ze sporządzeniem i podpisaniem zapisu na sąd polubowny.

1. Z postanowienia art. 488 § 2 k.p.c. że każda strona wyznacza jednego arbitra a wyznaczeni "wybiorą superarbitra", o ile zapis inaczej nie stanowi, oraz z postanowienia art. 492 k.p.c., że w razie braku zgody między arbitrami superarbiter zostanie wyznaczony przez sąd państwowy, wynika, że wybór superarbitra jest obowiązkowy, jeżeli zapis nie stanowi inaczej (…).

2. Skoro (…) na skutek nieustanowienia superarbitra nie doszło (…) do ukonstytuowania się Sądu polubownego w przepisanym składzie, przeto (...) wydany przez Sąd polubowny w składzie dwóch sędziów polubownych wyrok zapadł w postępowaniu dotkniętym nieważnością (...)

3. Pogwałcenie bowiem przepisów o składzie sądu polubownego stanowi w świetle obowiązujących zasad prawa bezwzględną przyczynę uzasadniającą w każdym wypadku uchylenie orzeczenia sądu polubownego.

Klauzula, mocą której jednej ze stron pozostawiono wybór wszystkich lub większości arbitrów, sprzeciwia się dobrym obyczajom, gdyż zapewniając przewagę w obsadzeniu stanowisk sędziów polubownych jednej stronie, poddaje drugą stronę we władzę dyskrecjonalną pierwszej.

1. Nie można zgodzić się ze zdaniem (…), że skoro sąd polubowny postanowił stosować w swym postępowaniu przepisy kodeksu postępowania cywilnego, to wszelkie niezastosowanie się do tych przepisów pociąga za sobą uchylenie wyroku sądu polubownego. (…) Nie można stawiać sądowi polubownemu wymagań surowszych niż sądowi państwowemu.

2. O wyłączeniu (…) rozstrzyga sąd polubowny, w którym przewodniczący czy sędzia, o którego wyłączenie zgłoszono wniosek, nie może być zastąpiony przez innego sędziego jak w sądzie państwowym; w razie więc usunięcia się przewodniczącego lub jednego z sędziów sąd polubowny nie mógłby w ogóle funkcjonować.

3. [S]koro strony zgodziły się na sąd polubowny i sporządziły zapis, to umowa je obowiązuje, jedna strona nie może ani czynić, ani zaniechać czegokolwiek w celu uniemożliwienia sądu polubownego. Dlatego, jeżeli strona uchyli się od wyznaczenia sędziego polubownego, druga strona może zwrócić się o wyznaczenie sędziego polubownego do sądu państwowego, jeżeli zaś powołani przez strony sędziowie arbitrzy, którzy w tym przedmiocie mogą postępować zgodnie z życzeniami stron, nie dojdą do zgody co do wyboru superarbitra, strona może się zwrócić o wyznaczenie superarbitra do sądu państwowego.

4. Inaczej przedstawia się sprawa, gdy sąd polubowny nie może się ukonstytuować lub odbyć się bez winy strony albo gdy nie może ukonstytuować się w tym składzie lub w taki sposób, jak strony umówiły się i wolę swą wyraziły w zapisie. Jeżeli np. zapis postanawia, że superarbiter ma być zgodnie obrany przez same strony, a zgody tej nie uda się osiągnąć, sąd państwowy nie może wyznaczyć superarbitra, gdyż sprzeciwiałoby się to zapisowi, który w tym przypadku upada, „wygasa”. Tak samo gdy zapis przewiduje, że w razie braku zgody sędziów polubownych na odbiór superarbitra wyznacza go nie sąd państwowy, lecz inna instytucja lub osoba, a osoba ta lub instytucja nie może wyznaczyć albo odmawia wyznaczenia superarbitra, sąd polubowny nie może ukonstytuować się bez winy stron, a nie można zmuszać strony, by oddała sprawę sądowi polubownemu ustanowionemu w inny sposób aniżeli ustanowiony w zapisie. Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisu, by i w tym przypadku sąd państwowy mógł zastąpić wskazaną w zapisie instytucję lub osobę trzecią. Zapis więc i w tym przypadku upada. Oczywiście obie strony mogą zgodnie zmienić postanowienia zapisu w sposób, przewidziany w ustawie.

1. [W] postępowaniu w sądzie powszechnym, unormowanym przepisami księgi III cz. I k.p.c., należy, o ile ta księga nie zawiera odmiennych przepisów, stosować odpowiednio przepisy księgi II cz. I k.p.c.

2. Postępowanie (…) wszczęte na wniosek strony o wyznaczenie sędziego polubownego lub przewodniczącego jest w istocie postępowaniem odrębnym, które ma dopiero przygotować postępowanie przed sądem polubownym. Na wyznaczenie sędziego lub przewodniczącego nie ma zażalenia (art. 485 § 2 k.p.c.), nie może zatem być i skargi kasacyjnej, gdyż nie ma skargi kasacyjnej na postanowienie sądu 1. instancji. Na odmowę zaś wyznaczenia służy zażalenie, a na postanowienie sądu 2. instancji, zatwierdzające odmowne postanowienie sądu 1. instancji – skarga kasacyjna, jako na postanowienie kończące postępowanie.

3. Postępowanie na wniosek sędziego polubownego o oznaczenie wynagrodzenia także jest postępowaniem odrębnym, wywołanym umową o sąd polubowny. Zarówno sędzia, jak i strony, które procesowały się przed sądem polubownym, mogą wnosić zażalenia na postanowienia sądu 1. instancji i skargi kasacyjne na postanowienia sądu 2. instancji, jako na kończące to odrębne postępowanie.

4. Postępowanie, wszczęte na wniosek strony celem orzeczenia o wygaśnięciu zapisu na sąd polubowny jest również odrębnym postępowaniem przed sądem powszechnym; sąd państwowy rozstrzyga tu po rozprawie spór stron o skuteczność umowy. Postanowienie, rozstrzygające ten spór, powinno być przyrównane do wyroku, a zatem stronom służy prawo zakładania zażalenia na postanowienie sądu 1. instancji i skargi kasacyjnej na postanowienie sądu 2. instancji.

5. Wreszcie postanowienie o wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody, zawartej przed tym sądem, także kończy odrębne postępowanie, wszczęte na wniosek strony. (...) Na postanowienie sądu 1. instancji o wykonalności służy zatem zażalenie, a na postanowienie sądu 2. instancji – skarga kasacyjna.

6. Od skargi kasacyjnej w sprawach wyżej wymienionych należy pobierać wpis stosunkowy według ogólnych zasad.

7. Wartość przedmiotu sporu i zaskarżenia stanowić będzie w tych przypadkach wartość przedmiotu sporu, który by podlegał rozstrzygnięciu przez sąd polubowny.

8. We wszystkich powyższych przypadkach skarga kasacyjna oczywiście jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia przenosi 500 zł (z zastrzeżeniem przepisów art. 425 §§ 2 i 3 i art. XX § 1 przep. wprow.

1. Strona związana zapisem, jej zdaniem, nieważnym, może (…) wnieść spór przed sąd państwowy, który sprawą ważności zapisu zajmuje się tylko w tym razie, gdy strona druga przed wdaniem się w spór zarzuci, że sprawa należy do sądu polubownego, inaczej bowiem zapis nawet ważny traci moc (art. 235 k.p.c.).

2. Sędziego polubownego wolno wyłączyć z tych samych przyczyn co sędziego państwowego, ten zaś jest wyłączony, gdy między nim a stroną zachodzi stosunek osobisty, mogący wywołać uzasadnioną wątpliwość w bezstronność sędziego.

1. [I]ngerencja sądów państwowych w dziedzinie sądownictwa polubownego ograniczona być winna do wypadków ściśle w ustawie przewidzianych, skoro przeto § 1 art. 485 k. p. c. przewiduje wyznaczenie przewodniczącego przez sąd państwowy na wniosek strony jedynie wówczas, gdy sędziowie nie zgodzili się na wybór jego, to (…) sąd nie może ingerować w wypadku, gdy strony nie zgodziły się na wybór przewodniczącego, który miał być wyznaczony za wspólnym ich porozumieniem.

2. [P]rzepis art. 491 § 1 p. 4, który głosi, że zapis traci moc i w przypadku, „gdy strony nie mogą się zgodzić na sędziego, którego w myśl zapisu wspólnie wyznaczyć powinny”, nie czyni różnicy, czy zgoda stron nie nastąpiła na wybór sędziego dla sądu jednoosobowego, czy też trzyosobowego, i czy ten, który miał być wybrany za wspólną zgodą, został przeznaczony na superarbitra, zasadniczo bowiem znaczenie ma, iż w ten sposób, jak strony umówiły się, ukonstytuowanie sądu stało się niemożliwe, wobec braku zgody na wybór sędziego.

1. [S]ędzia polubowny nie jest nigdy wyłączony już mocą samej ustawy, jak ma to miejsce w wypadkach art. 54 k.p.c., lecz że wyłączenie sędziego polubownego następuje tylko przez stronę, za czym zastosowanie może mieć wyłącznie art. 55 k.p.c.

2. [W]yłączenie sędziego polubownego nie może być po raz pierwszy podniesione w drodze skargi opartej na przepisie art. 503 § 1.

3. Ani niem. u.p.c., pod rządem której zapis na sąd polubowny nastąpił, ani też k.p.c. nie określa stosunku z zapisu jako czysto osobistego, nie przechodzącego w drodze sukcesji uniwersalnej na następcę ogólnego.

[A]rt. 1376 u.p.c. (…) stanowi, że zmiany co do osób arbitrów przed ukończeniem sprawy mogą mieć miejsce za obopólną zgodą stron; w wypadkach zrzeczenia się, wyłączenia lub niepełnienia swych czynności przez arbitrów nowego arbitra wyznaczy ta strona, która wyznaczyła ustępującego; niewyznaczenie przez stronę nowego arbitra nie wstrzymuje rozpoznania sporu i zawyrokowanie przez pozostałych arbitrów będzie prawomocne; z powyższego wynika, że ingerencja sądu w przypadku tym została wyłączona.

1. Skoro więc ustawa o ingerencji sądu państwowego, gdy chodzi o wyłączenie sędziów polubownych, nic nie wspomina, interpretacja z motywów ustawy, do której zmierza wnioskodawczyni, byłaby uzasadniona, gdyby nie było żadnych innych przepisów wskazujących na to, że w każdym wypadku, w którym dopuszczalny ma być udział sądu państwowego w postępowaniu polubownem, konieczny jest szczególny przepis ustawy.

2. [S]koro ustawa udziału sądu państwowego przy wyłączeniu sędziów polubownych szczególnie nie przewiduje, należy rozpoznanie i rozstrzygnięcie sprawy tej do wyłącznej właściwości sądu polubownego.

1. [B]rak zaufania strony do sędziego polubownego nie może stanowić podstawy do uchylenia się przezeń od pełnienia obowiązków, zauważa się, że wywody rewizji, zdążające do wykazania, iż sędzia polubowny jest w jednej osobie sędzią wyrokującym a zarazem mężem zaufania strony, która go delegowała, są chybione.

2. Strona daje wprawdzie wyraz swego zaufania obierając kogoś sędzią polubownym w swej sprawie, ale w tem znaczeniu, że obrany sędzia rozstrzygnie spór bezstronnie a nie oglądając się jedynie na interes strony mianującej go sędzią. Sędzia taki nie jest sędzią jednej strony, lecz obu stron i już z charakteru jego jako sędziego wynika obowiązek bezstronności.

3. [B]ez względu na to, czy ma się do czynienia z niedopuszczalnością drogi sądowej, czy też niewłaściwością sądu, sąd polubowny nie może zasądzić sędziego polubownego na płacenie kosztów, lecz chyba jedną ze stron prowadzących spór i to na koszta spowodowane prowadzeniem samego sporu (…).

1. [S]ąd państwowy mógł tylko albo uznać wyrok sądu polubownego za wykonalny w całości, albo odmówić uznania tego wyroku za wykonalny także w całości, gdyż nie jest rzeczą sądu państwowego przy rozpoznaniu sprawy o uznanie wyroku sądu polubownego za wykonalny badanie, czy i które z motywów wyroku są uzasadnione lub nieuzasadnione, czy i jaka pozycja w obrachunku została udowodniona lub uznana przez strony, i wogóle wchodzenie w rozpoznanie meritum sporu.

2. [S]ąd polubowny może stosować § 319 u. p. c., t. j. prostować oczywiste pomyłki rachunkowe, pisarskie i t. p. Nie może natomiast po doręczeniu wyroku stronom zmieniać jego istotnej treści, chyba że obie strony zgodziłyby się na taką zmianę.

3. Złożenie mandatu jest oświadczeniem sędziów, że odmawiają wykonania swych obowiązków, że odstępują od umowy ze stronami, zobowiązującej ich do rozstrzygnięcia sporu.

4. Wobec oświadczenia sędziów w obecności stron o złożeniu mandatów, a zatem o odstąpieniu od umowy o piastowanie obowiązku sędziów polubownych, układ o sąd polubowny w myśl § 1033 u. p. c. utracił moc, wygasł.

5. Wobec wygaśnięcia umowy o sąd polubowny sędziowie, którzy złożyli swe mandaty, nie mieli żadnej podstawy prawnej do podjęcia na nowo swych praw i obowiązków na jednostronne żądanie powódki bez zgody pozwanego, jak to uczynili.

[S]tosunku prawnego, powstałego pomiędzy stronami wskutek ustanowienia powoda przez pozwanego sędzią polubownym, nie można uważać ani za kontrakt służbowy z §§ 1151 i 1153 u. c. (...), ani też za kontrakt o dzieło (§ 1165 i nast. u. c.) (...). Jest to kontrakt swoistego rodzaju, którego bliższe unormowanie pozostawia przepis § 1391 u. c. postanowieniom ustawy postępowania sądowego.

[B]rak podpisu przegłosowanego arbitra na wyroku (…) nie może być przyczyną unieważnienia wyroku sądu polubownego.

Wobec (…) prawomocności uchwały ustanawiającej sędziego polubownego (...), brak jest podstawy prawnej do uznania zapisu za bezskuteczny; gdyż podstawa, która przez ustąpienie [sędziego polubownego – wstawienie własne] (…) powstała, została usunięta wskutek zamianowania przez sąd państwowy innego sędziego polubownego. Uznanie (…) zapisu na sąd polubowny za bezskuteczny w myśl przepisów § 583 ust. 2 p. 2 pr. cyw. może jedynie wówczas nastąpić, gdy sędzia polubowny odmawia wykonywania swych funkcyj, albo zwleka nadmiernie z ich spełnieniem (…).

1. Uchwały tej [o ustanowieniu przez sąd sędziego polubownego – wstawienie własne] nie mógł według ustępu 2 tego przepisu ustawy [§ 582 p.c. – wstawienie własne] przeciwnik wnioskodawcy zaskarżyć rekursem i wcale też jej nie zaskarżył.

2. Tem mniej miał on uprawnienie do zaskarżenia postanowienia sądu pierwszego, nie uwzględniającego prośby (…) [arbitra – wstawienie własne] o zwolnienie go z urzędu sędziego polubownego, skoro (…) [arbiter – wstawienie własne] z tem postanowieniem sądu się zgodził.

1. [S]ędziego polubownego nie można drogą skargi zniewolić do podpisania wyroku Sądu polubownego. Takiej skargi nie przewiduje procedura cywilna, która w osobnym rozdziale reguluje całe postępowanie przed Sądem polubownym, a na sędziego polubownego, który nie dopełnił obowiązków połączonych z przyjęciem funkcji sędziego polubownego, nakłada jedynie obowiązek wynagrodzenia szkody tem niedopełnieniem zrządzonej.

2. Podpisanie zapadłego wyroku przez sędziego polubownego jest takim samym obowiązkiem, jak i wydanie wyroku, gdyż podpis taki jest nieodzownym wymogiem skuteczności wyroku polubownego.

Żądanie (…) aby uznano zapis na sąd polubowny za pozbawiony mocy prawnej, znajduje należyte oparcie w przepisie § 583 ust. 2 L. 2 proc. cyw., według którego zapis na sąd polubowny, traci moc obowiązującą nie tylko w wypadku, gdy sędzia polubowny, wyraźnie w zapisie wymieniony, odmówi wypełnienia obowiązku ciążącego na nim wskutek przyjęcia obowiązków sędziego polubownego, ale również i wtedy, gdy uczyni to sędzia polubowny ustanowiony przez stronę na zasadzie zapisu na sąd polubowny. W obu tych wypadkach przysługuje obydwom stronom prawo żądania uznania zapisu na sąd polubowny za pozbawiony mocy prawnej.

[Z]astosowanie znowelizowanych art. 1367, 1370 i 13701 u.p.c., o ile zawierają one normy materjalno-prawne, czyli w zakresie przymusowego zapisu na sąd polubowny i wyznaczenia arbitrów bez zgody obu stron, nie może mieć miejsca odnośnie do ogólnych klauzul kompromisarskich, zawartych przed wejściem w życie ustawy z 16 lipca 1925.

[D]ecyzje sądu pierwszej instancji, wydane w przedmiocie wyznaczenia arbitrów i ustalenia treści zapisu, tak uwzględniające żądanie, jak również oddalające je, nie ulegają zaskarżeniu.

[P]rzepis artykułu powyższego [art. 13701 U.P.C. – wstawienie własne], iż rozpoznanie podań, wymienionych w art. 1370 U. P. C. należeć będzie do tego Sądu, do którego właściwości należałaby sprawa w razie sporu sądowego, winien być rozumiany jako powtórzenie ogólnej zasady co do właściwości Sądu w zależności od wartości powództwa.

[S]przeciw pozwanego co do wyznaczenia superarbitra nie znajduje uzasadnienia w przepisach art. 1370(1) U.P.C., który wyraźnie prawo to nadaje sądowi, a zgodny wybór tegoż przez arbitrów w ustawie przewidziany nie jest.

[D]o umowy na sąd polubowny stosują się przepisy prawa publicznego, nie zaś prywatnego. Ponieważ wedle przepisów o ustroju sądownictwa sędzią nie może zostać osoba, pozostająca formalnie pod kuratelą z powodu choroby umysłowej, przeto w analogicznem zastosowaniu tej zasady nie jest zdolną do pełnienia funkcji sędziego polubownego osoba, która w chwili powołania jej na sędziego polubownego, zostawała formalnie pod kuratelą z powodu choroby umysłowej i to bez względu na twierdzenie, że osoba ta w owej chwili względnie w chwili ferowania wyroku faktycznie była już zdrową na umyśle.