1. Pojęcie to [podstawowe zasady porządku prawnego RP – dop. własny] nie jest jednoznaczne i podlega wykładni. Zgodnie z utrwalonym (…) stanowiskiem wykładniczym Sądu Najwyższego chodzi o takie naruszenie przepisów prawa materialnego, które prowadzi do pogwałcenia zasad państwa prawa, a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej i godzi w obowiązujący porządek prawny (…).

2. [T]o, że według prawa polskiego wykluczonym jest zastrzeganie kary umownej za nieterminowe wykonanie świadczenia pieniężnego, nie czyni samo przez się niezgodnym z polskim porządkiem prawnym wykonania na terenie Polski obowiązku spełnienia takiego świadczenia, którego podstawą były łotewskie przepisy materialne (kodeks cywilny) (…).

1. [J]eżeli w postępowaniu przed zagranicznym sądem polubownym uczestnik nie zakwestionował jego właściwości i podjął obronę merytoryczną, nie może w postępowaniu o uznanie wyroku sądu polubownego skutecznie powołać się na nieistnienie (…) zapisu.

2. [I]stotą Konwencji nowojorskiej jest nakaz postępowania stron w zgodzie z zasadami dobrej wiary i dobrymi obyczajami, a więc i zakaz działania wbrew tym zasadom.

3. [B]rzmienie art. II ust. 2 Konwencji nowojorskiej przemawia za liberalnym rozumieniem pojęcia "umowy pisemnej" jako wymogu skuteczności zapisu na sąd arbitrażowy i nakazuje przyjęcie, że strony mają swobodę co do wyboru formy umowy, w której poddają się właściwości sądu arbitrażowego. Możliwe jest zatem zawarcie umowy takiej także przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, np. poprzez wymianę faksów lub oświadczeń drogą elektroniczną.

4. Odnosząc się do kwestii istnienia przyczyn do odmowy uznania wyroku sądu polubownego wydanego za granicą należy wskazać za stanowiskiem doktryny, iż przepisy kodeksu postępowania cywilnego, w tym oczywiście art. 1215 k.p.c., w praktyce mogą mieć zastosowanie tylko w stosunku do państw, które nie są stronami Konwencji nowojorskiej z 1958 r.

5. W odniesieniu do klauzuli porządku publicznego (art. V ust. 1 lit. b Konwencji (nowojorskiej – wstawienie własne)) (…) zastosowanie znajdują poglądy judykatury dotyczące podstawowych zasad porządku prawnego, o których stanowi przepis art. 1214 § 3 pkt 2 k.p.c. Chodzi tu o zasady wynikające z Konstytucji oraz zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa, których naruszenie jest nie do pogodzenia z samą koncepcją określonej instytucji prawnej w Polsce, nie zaś jedynie z poszczególnymi przepisami regulującymi tę samą instytucję w państwie pochodzenia orzeczenia arbitrażowego i Polsce, jako państwie wykonania tego orzeczenia, co skutkuje przyjęciem, że w postępowaniu o stwierdzenie uznania orzeczenia arbitrażowego nie jest dopuszczalna jego merytoryczna kontrola (…).

1. W sprawie o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego orzeka sąd apelacyjny stosując przepisy o apelacji (art. 1213¹ k.p.c.), a od prawomocnego postanowienia sądu w przedmiocie stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą przysługuje skarga kasacyjna (art. 1215 § 3 k.p.c.).

2. Wniosek o stwierdzenie wykonalności przez nadanie wyrokowi sądu polubownego klauzuli wykonalności może być złożony przez następcę prawnego beneficjenta wyroku arbitrażowego, jeżeli to następca prawny po raz pierwszy uruchamia procedurę włączenia takiego wyroku do krajowego porządku prawnego (…). Kognicja sądu orzekającego w takiej sprawie jest rozszerzona o badanie przesłanek z art. 1214 § 3 i 1215 § 2 k.p.c. oraz następstwa prawnego (art. 788 k.p.c.).

3. Artykuł 788 k.p.c. dotyczy zarówno sądowych, jak i pozasądowych tytułów egzekucyjnych, w tym także wyroku sądu polubownego, który po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu państwowego (art. 1212 § 1 k.p.c.).

4. [S]twierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polubownego może nastąpić tylko raz.

5. Wyrok sądu polubownego nie jest tytułem egzekucyjnym (art. 777 § 1 k.p.c. (…)). Po stwierdzeniu przez sąd wykonalności wyrok taki ma moc prawną na równi z wyrokiem sądu (art. 1212 § 1 k.p.c.) i staje się tytułem wykonawczym (art. 1214 § 2 k.p.c.). Orzeczenie arbitrażowe, którego wykonalność została stwierdzona cechuje moc wiążąca przysługująca prawomocnym orzeczeniom sądowym (art. 365 k.p.c.) oraz powaga rzeczy osądzonej (art. 366 k.p.c.). Takiemu tytułowi wykonawczemu może być nadana klauzula wykonalności wskutek przejścia uprawnień (art. 788 k.p.c.) o ile wnioskodawca jest następcą prawnym podmiotu, który uzyskał tytuł wykonawczy i wykazał następstwo prawne dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym.

6. W postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia zagranicznego sądu arbitrażowego badaniu nie podlega zasadność roszczenia ani obowiązek świadczenia dłużnika wynikającego z tytułu egzekucyjnego (…).

1. [P]rzyczyny odmowy uznania lub stwierdzenia wykonalności [orzeczenia] zagranicznego sądu polubownego, o których mowa w art. V ust. 1 konwencji nowojorskiej, są brane pod uwagę wyłącznie na żądanie strony domagającej się odmowy uznania lub wykonania orzeczenia. Wynika to w sposób wyraźny z samego sformułowania konwencji (…).

2. [N]ie sposób przyjąć, że proste odwołanie się do okoliczności przewidzianej w art. V ust. 1 konwencji i uwzględnianej wyłącznie na wniosek strony, mogłoby przesądzać o sprzeczności uznania lub wykonania orzeczenia z porządkiem publicznym, a więc okoliczności branej pod uwagę z urzędu w świetle art. V ust. 2 lit. b konwencji nowojorskiej.

3. [W] postępowaniu o uznanie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego uczestniczą wszystkie osoby, które brały udział w postępowaniu zagranicznym w charakterze strony lub uczestnika postępowania, a wyjątek od tej zasady można przyjąć jedynie, gdy wniosek o uznanie orzeczenia zagranicznego dotyczy części rozstrzygnięcia, które nie odnosi się do wszystkich stron lub uczestników. Mimo zmiany przepisów regulujących uznanie orzeczenia sądu polubownego wydanego za granicą, należy uznać, że stanowisko SN wyrażone we wskazanym postanowieniu [I CSK 330/06] zachowuje aktualność.

1. [J]eżeli w postępowaniu przed zagranicznym sądem polubownym uczestnik nie zakwestionował jego właściwości i podjął obronę merytoryczną, nie może w postępowaniu o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego skutecznie powołać się na nieistnienie lub nieważność zapisu (…).

2. [B]rzmienie art. II ust. 2 Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych sporządzonej w Nowym Jorku w dniu 10 czerwca 1958 r. (…) przemawia za liberalnym rozumieniem pojęcia "umowy pisemnej" jako wymogu skuteczności zapisu na sąd arbitrażowy i nakazuje przyjęcie, że strony mają swobodę co do wyboru formy umowy, w której poddają się właściwości sądu arbitrażowego. Możliwe jest zatem zawarcie takiej umowy także przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, np. przez wymianę faksów lub oświadczeń drogą elektroniczną.

3. W odniesieniu do klauzuli porządku publicznego (art. V ust. 1 lit. b Konwencji) w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że zastosowanie znajdują poglądy judykatury dotyczące podstawowych zasad porządku prawnego, o których stanowi przepis art. 1214 § 3 pkt 2 k.p.c. Innymi słowy, chodzi o zasady wynikające z Konstytucji oraz zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa, których naruszenie jest nie do pogodzenia z samą koncepcją określonej instytucji prawnej w Polsce, nie zaś jedynie z poszczególnymi przepisami regulującymi tą samą instytucję w państwie pochodzenia orzeczenia arbitrażowego i Polsce jako państwie wykonania tego orzeczenia, co skutkuje przyjęciem, że w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia arbitrażowego nie jest dopuszczalna jego merytoryczna kontrola (…).

1. Wobec (…) tezy, że strona, która wdała się w spór przed zagranicznym sądem polubownym nie może w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia tego sądu podnieść zarzutu nieistnienia zapisu na sąd polubowny, należy przede wszystkim zauważyć, że Sąd drugiej instancji  (…) nie zastosował tej sankcji wobec uczestniczki postępowania. Niemniej jednak trzeba mieć na uwadze, że w doktrynie i orzecznictwie (…) aprobuje się takie stanowisko, pomimo iż Konwencja nie przewiduje prekluzji zarzutu zapisu na sąd polubowny. W jego uzasadnieniu podkreśla się, że istotą Konwencji jest nakaz postępowania stron w zgodzie z zasadami dobrej wiary i dobrymi obyczajami, a więc zakaz działania wbrew tym zasadom. Ta wykładnia uniemożliwia działania nielojalne wobec współuczestników oraz sądu polubownego. Cały czas należy jednak mieć na uwadze, iż prezentowany pogląd dotyczy sprekludowania zarzutów, których przeciwnik wniosku w postępowaniu delibacyjnym nie podniósł przed sądem polubownym. Jeśli przed zagranicznym sądem arbitrażowym został zgłoszony zarzut nieistnienia lub nieważności zapisu na sąd polubowny uczestnik może skutecznie powoływać się w dalszym ciągu na ten zarzut w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego w Polsce. Możliwości tej nie pozbawia także brak zaskarżenia orzeczenia arbitrażowego w sądach państwa jego pochodzenia, które w świetle Konwencji jest fakultatywne.

2. Choć nie wynika to wprost z brzmienia art. V ust. 1 lit. a in fine Konwencji [nowojorskiej], przepis ten znajdzie zastosowanie nie tylko w przypadku, w którym umowa o arbitraż została zawarta, lecz jest nieważna, ale także sytuacji, w której umowy w ogóle nie było (nie została zawarta).

3. [P]rzyjmuje się, że forma pisemna obejmuje także dokumenty wymieniane za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Jakkolwiek przepisy Konwencji [nowojorskiej] sporządzonej w 1958 r. wprost nie wymieniają innych form porozumiewania się na odległość, to jednak na równi z telegramem traktuje się w literaturze dalekopis, telefaks i elektroniczne formy komunikacji, w tym także pocztę elektroniczną, jeżeli prowadzą one do automatycznego pisemnego ustalenia przekazanego tekstu. Do wymiany korespondencji elektronicznej nie jest wymagane złożenie podpisu elektronicznego. Dopuszczalne jest zawieranie zapisu na sąd polubowny także w formie "zwykłej" postaci elektronicznej, czyli niezawierającej wymogu opatrzenia zapisu bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym ważnym kwalifikowanym certyfikatem (…).

4. W związku z wymaganiem pisemnej formy umowy o arbitraż nie jest dopuszczalne zawarcie tej umowy w sposób milczący lub dorozumiany (…).

5. Zapis na sąd polubowny, także wówczas, gdy zamieszczony jest w postaci klauzuli w umowie "głównej", nie jest postanowieniem umowy obligacyjnej, a więc jego skuteczność jest rozpatrywana samodzielnie.

 6. [O]cena ważności i skuteczności pełnomocnictwa do dokonania zapisu, powinna być dokonywana autonomicznie tzn. niezależnie od oceny istnienia umocowania tego pełnomocnika do dokonania czynności prawnej, będącej źródłem stosunku prawnego, z którego spory mają być poddane kompetencji sądu polubownego.

1. [A]rt. 1215 § 2 k.p.c. (…) dotyczy (…) wyroków zagranicznych sądów polubownych w sytuacji, gdy strony (lub jedna ze stron) ma siedzibę w państwie, które nie jest stroną Konwencji o uznaniu i wykonaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 10 czerwca 1958 r. (…).

2. Pozbawienie strony obrony jej praw, a także bezprawne pozbawienie strony możliwości przedstawienia swojej sprawy należy rozumieć w sposób ścisły. Taka sytuacja ma miejsce tylko wtedy, gdy strona nie została w ogóle wysłuchana (w jakiejkolwiek formie) przez sąd polubowny lub nie zapewniono jej możliwości przedstawienia wyjaśnień i złożenia oświadczeń wobec twierdzeń strony przeciwnej (…).

1. Z art. II Konwencji wynika, że uznanie umowy za pisemną nie jest uzależnione od kwestii własnoręcznego podpisu, jaki - ze względu na treść art. 78 § 1 k.c. - w krajowym porządku prawnym jest elementem koniecznym do zachowania pisemnej formy czynności prawnej. Przepis art. II ust. 2 Konwencji za umowę pisemną uznaje nie tylko kontrakt z zamieszczoną w nim klauzulą arbitrażową czy kompromis, ale też umowę zawartą nie tylko przez wymianę listów, które przecież mogą, choć nie muszą być podpisane, jak również przez wymianę telegramów, które podpisu własnoręcznego nie zawierają. W tym świetle niewątpliwie istotne jest, by odpowiednie postanowienie umowne dotyczące klauzuli arbitrażowej znajdowało się w dokumencie zawierającym treść utrwaloną pismem, pozwalającym ustalić, kto złożył zawarte w nim oświadczenie, byle druga strona mogła się z nim zapoznać w efekcie dokonanej wymiany dokumentów.

2. Przepis art. V ust. 1 Konwencji stanowi, że na wniosek strony, przeciwko której orzeczenie jest skierowane, nastąpi odmowa uznania i wykonania orzeczenia tylko wówczas, jeżeli strona ta dostarczy właściwej władzy, do której skierowano żądanie uznania i wykonania, dowodów: a) że stronom wspomnianej w art. II umowy - według prawa odnoszącego się do nich - brak było zdolności albo, że wspomniana umowa jest nieważna według prawa, którego strony umowę tę poddały, a - w razie braku wzmianki w tym względzie - według prawa kraju, w którym orzeczenie zostało wydane, lub b) że strona, przeciwko której orzeczenie jest skierowane, nie była należycie powiadomiona o wyznaczeniu arbitra lub o procedurze arbitrażowej albo że z innego powodu nie mogła przedstawić swojej sprawy, lub c) że orzeczenie odnosi się do sporu nie wymienionego w kompromisie lub nie podpadającego pod zakres klauzuli arbitrażowej albo że zawiera rozstrzygnięcia przekraczające granice kompromisu lub klauzuli arbitrażowej, jeżeli jednak rozstrzygnięcie spraw, które zostały poddane arbitrażowi, da się oddzielić od rozstrzygnięcia spraw nie poddanych arbitrażowi, to ta część orzeczenia, która zawiera rozstrzygnięcie spraw poddanych arbitrażowi, może zostać uznana i wykonana, lub d) że bądź to skład sądu arbitrażowego, bądź też procedura arbitrażowa nie były zgodne z umową stron, lub - w razie braku takiej umowy - że nie były zgodne z prawem kraju, w którym odbył się arbitraż, lub e) że orzeczenie nie stało się jeszcze dla stron wiążące albo że właściwa władza kraju, w którym lub według praw którego orzeczenie zostało wydane, uchyliła je lub wstrzymała jego wykonalność.

3. Zgodnie z art. V ust. 2 Konwencji, odmowa uznania i wykonania orzeczenia arbitrażowego może nastąpić również wtedy, gdy właściwa władza kraju, w którym postawiono żądanie uznania i wykonania stwierdzi: a) że według prawa tego kraju przedmiot sporu nie może być rozstrzygany w drodze arbitrażu, lub b) że uznanie lub wykonanie orzeczenia byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym tego kraju.

4. Jeżeli idzie o klauzulę porządku publicznego (…). W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono, że w odniesieniu do tego zagadnienia zastosowanie mają poglądy judykatury dotyczące podstawowych zasad porządku prawnego, o których obecnie stanowi art. 1214 § 3 pkt 2 k.p.c. Chodzi więc o zasady wynikające z Konstytucji oraz zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa, których naruszenie jest nie do pogodzenia z samą koncepcją określonej instytucji prawnej w Polsce, nie zaś jedynie z poszczególnymi przepisami regulującymi tę samą instytucję w państwie pochodzenia orzeczenia arbitrażowego i Polsce, jako państwie wykonania tego orzeczenia (…). Prowadzi to do konkluzji, że w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia arbitrażowego nie jest dopuszczalna jego merytoryczna kontrola (…).

1. [O]rzeczenie sądu polubownego dopiero wtedy zostanie zrównane z orzeczeniem sądu państwowego, gdy zostanie uznane lub zostanie stwierdzona jego wykonalność.

2. [Z] art. 365 § 1 k.p.c. wynika, iż sąd orzekający o uznaniu drugiego orzeczenia arbitrażowego, jako związany wcześniejszym orzeczeniem, także sądu państwowego, nie powinien dopuścić do tego, aby w obrocie prawnym znalazły się dwa orzeczenia, które w tej samej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami inaczej rozstrzygnęły tę samą kwestię, godziłoby to bowiem w powagę wymiaru sprawiedliwości i podważało zaufanie do sądów, czyli byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej. Potwierdza to art. 1214 § 3 pkt 2 k.p.c. wskazując, że orzeczenie sądu polubownego nie powinno zostać uznane lub nie powinna zostać stwierdzona jego wykonalność, jeżeli takie uznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Twierdzenie (…) o niedopuszczalności skargi kasacyjnej (…) ze względu na to, że nie czyni ona zadość przewidzianemu w art. 398² § 1  k.p.c. wymaganiu dotyczącemu wartości przedmiotu zaskarżenia, jest bezzasadne. Wymaganie przewidziane w tym przepisie nie dotyczy skargi kasacyjnej w postępowaniu o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem (art. 1215 § 3  k.p.c.), ponieważ dopuszczalność skargi kasacyjnej jest regulowana w każdym postępowaniu w sposób szczególny, co oznacza, że do kwestii dopuszczalności tego środka zaskarżenia w innych postępowaniach niż proces nie ma zastosowania odesłanie przewidziane w art. 13 § 2  k.p.c.

1. O stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej lub ugody przed nim zawartej sąd apelacyjny orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

2. [P]ostępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce jest postępowaniem pomocniczym, podczas gdy postępowanie o uznanie albo o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą jest odpowiednikiem postępowania w sprawie (…).

3. Przepis art. 1213¹ § 2 k.p.c. uzasadnia (…) odpowiednie stosowanie art. 390 § 1 k.p.c.

4. [U]znanie i stwierdzenie wykonalności traktowane są przez ustawodawcę w sposób jednolity, gdy chodzi o wyrok sądu polubownego wydany w Polsce lub ugodę zawartą przed takim sądem w Polsce z jednej strony oraz wyrok sądu polubownego wydany za granicą lub ugodę zawartą przed takim sądem za granicą z drugiej strony (…).

5. [W] postępowaniu o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce przewidziana jest kontrola postanowienia w ramach zażalenia do innego składu sądu apelacyjnego (art. 1214 § 4 k.p.c.). Kontrola ta odbywa się w składzie trzech sędziów (art. 367 § 3 zd. 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1, art. 394² § 2 i art. 1214 § 4 k.p.c.).

[O]kreślenie „umowa pisemna”, o jakiej mowa w art. II ust. 1 i 2 konwencji [nowojorskiej – wstawienie własne] obejmuje także umowę, z której wynika przejście praw objętych zapisem. Przedłożenie przez stronę ubiegającą się o stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego pisemnej umowy zawierającej cesję wierzytelności objętej zapisem na sąd polubowny stanowi zatem wymaganie formalne wniosku tożsame z określonym w art. IV ust. 1 pkt b konwencji.

Pojęcie „porządku publicznego” zostało zamieszczone w licznych przepisach polskiego prawa publicznego. Pojęcie to według konwencji nowojorskiej odpowiada zaś pojęciu „podstawowych zasad porządku prawnego” zamieszczonym w kilkunastu przepisach polskiego prawa (…). Przez podstawowe zasady porządku prawnego stanowiące podstawę oceny wyroku sądu arbitrażowego należy rozumieć nie tylko normy konstytucyjne, ale i naczelne normy w poszczególnych dziedzinach prawa.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy interpretować w ten sposób, że nie stoi ono na przeszkodzie temu, aby sąd państwa członkowskiego uznał i wykonał orzeczenie arbitrażowe zakazujące stronie występowania z określonymi żądaniami przed sądem tego państwa członkowskiego bądź odmówił jego uznania i wykonania, ponieważ rozporządzenie to nie reguluje kwestii uznawania i wykonywania w państwie członkowskim orzeczenia arbitrażowego wydanego przez sąd polubowny w innym państwie członkowskim.

1. [O]rzeczenia sądów arbitrażowych, tak jak orzeczenia sądów zagranicznych, mogą mieć treść odbiegającą od wymogów, jakie orzeczeniom krajowym stawia prawo polskie.

2. [B]rak wyraźnej regulacji (…) odnośnie dostosowania orzeczeń arbitrażowych, nie wyklucza dokonania takiego dostosowania, jeśli w wyniku niebudzącej wątpliwości wykładni orzeczenia arbitrażowego, możliwym jest dokonanie takiej wykładni zagranicznego tytułu, żeby mógł wywierać te same skutki, jak orzeczenie krajowe poprzez oznaczenie świadczenia i jego zakresu.

3. Skoro art. 783 § 1 k.p.c. przewiduje możliwość, by klauzula wykonalności w razie potrzeby zawierała informacje dotyczące oznaczenia świadczenia podlegającego egzekucji i zakresu egzekucji, to oznacza, że nie jest wykluczona możliwość dokonywania przez sąd wykładni tytułu egzekucyjnego, w postaci orzeczenia sądu polubownego, jeżeli tylko dotyczy to oznaczenia świadczenia i jego zakresu.

4. [T]ylko w sytuacji, gdy dokonanie wykładni w sposób rzetelny nie jest możliwe, należy oddalić wniosek, ponieważ wydanie postanowienia o stwierdzeniu wykonalności, którego organy egzekucyjne nie mogą wykonać, sprzeciwiałoby się porządkowi publicznemu. Wykładnia nie polega na wydaniu własnego orzeczenia, zastępującego lub zmieniającego orzeczenie sądu arbitrażowego, winna jedynie uwidocznić lub uczynić bardziej czytelną wolę sądu arbitrażowego już zawartą w orzeczeniu – nawet, jeśli jest ona zawarta w sposób niedoskonały i niewystarczająco określony dla celów jego wykonania – i w takim zakresie dopomóc skuteczności tej woli.

5. [N]iesłuszna jest odmowa nadania klauzuli wykonalności z tego tylko powodu, że wyrok nieco mniej dokładnie opisuje zakres rozliczeń stron w przedmiocie kosztów postępowania.

1. Wykładnia art. IV Konwencji nowojorskiej musi uwzględniać jego funkcjonalny związek z art. II Konwencji, który określa wymogi umowy obejmującej zapis na sąd arbitrażowy. Art. II ust. 2 Konwencji nowojorskiej nakazuje, aby za umowę pisemną w rozumieniu art. I ust. 1 tej Konwencji uznawać zarówno klauzulę arbitrażową zawartą w kontrakcie, jak i kompromis w postaci np. wymiany listów lub telegramów. Jest poza sporem, że w art. II ust. 2 Konwencji nowojorskiej została zawarta autonomiczna regulacja umowy o arbitraż. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się powszechnie, że brzmienie art. II ust. 2 Konwencji nowojorskiej przemawia za liberalnym rozumieniem pojęcia „umowy pisemnej\" jako wymogu skuteczności zapisu na sąd arbitrażowy i nakazuje przyjęcie, że strony mają swobodę co do wyboru formy umowy, w której poddają się właściwości sądu arbitrażowego. Możliwe jest zatem zawarcie takiej umowy także przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, np. przez wymianę faksów lub oświadczeń drogą elektroniczną. W ślad za tym w doktrynie prezentowany jest zasadnie pogląd, że wnioskodawca spełnia wymóg złożenia umowy w oryginale, jeżeli składa dokument, który stanowi dowód zawarcia konkretnej umowy, niezależnie od jego formy. Jest zatem oczywiste, że dla dokonania oceny, czy wnioskodawca złożył wymagany dokument dotyczący umowy zawierającej zapis na sąd arbitrażowy, konieczne było ustalenie czy forma tego dokumentu jest zgodna ze sposobem zawarcia umowy. Jej forma pisemna nie wyklucza bowiem, że uczestnik postępowania przesłał np. za pomocą faksu podpisany przez siebie tekst umowy, a na nim wnioskodawca umieścił swój podpis.

2. Przesłanką uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego powinno być (…) istnienie umowy o arbitraż, a nie złożenie dokumentu potwierdzającego jej zawarcie. Z tego względu prezentowane jest również stanowisko, że niezłożenie przez wnioskodawcę umowy, o której mowa w art. IV Konwencji nowojorskiej, nie sprzeciwia się możliwości uwzględnienia wniosku, jeżeli istnienie zapisu na zagraniczny sąd arbitrażowy jest bezsporne.

1. [W] sytuacji, w której postępowanie przed sądem polubownym było zlokalizowane za granicą i wyrok sądu polubownego został wydany za granicą lub ugoda przed tym sądem została zawarta za granicą, można mówić o tym, że postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności pozwala osiągnąć skutki prawne równoznaczne z tymi, które istnieją, gdy postępowanie przed sądem polubownym jest zlokalizowane w kraju i tu zostaje wydany wyrok lub zawarta zostaje ugoda. Postępowanie to nie ogranicza się więc do funkcji, które spełnia postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. W efekcie nie można postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą sprowadzać do roli postępowania o charakterze pomocniczym, jak to jest w wypadku postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. Potwierdza ten wniosek szerszy zakres kontroli wyroku lub ugody przez sąd państwowy w wypadku wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą. Z tych względów postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą powinno być traktowane jako "odpowiednik" postępowania w sprawie.

2. Nowelizując art. 1215 k.p.c., ustawą z dnia 22 lipca 2010 o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), ustawodawca przesądził kwestię zakresu dopuszczalności skargi kasacyjnej w ten sposób, że dopuścił ją tylko od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed sądem polubownym za granicą. Pozwala to przyjąć a contrario, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed sądem polubownym w Polsce.

1. Ponieważ w konwencji [Konwencji nowojorskiej - wstawienie własne] uregulowano w sposób wyczerpujący sprawę przesłanek uznania i wykonania orzeczenia zagranicznego sądu arbitrażowego (art. V Konwencji) sąd polski nie może sięgać do art. 1215 § 2 kpc w zw. z art. 1214 § 3 pkt 2 kpc.

2. [P]rzynależność arbitra i pełnomocnika do jednej barristers’ chambers, nie stanowi automatycznie źródła konfliktu interesów i powinna być rozważana in casu.

3. Klauzula porządku publicznego w ramach postępowania o stwierdzenie wykonalności wyroku zagranicznego sądu arbitrażowego, nie może zastępować procedury wyłączenia arbitra, której wdrożenia strona postępowania arbitrażowego zaniechała, a które służyło zmniejszeniu ryzyka nadużywania pozamerytorycznych zarzutów dotyczących niezależności lub bezstronności arbitra, po zakończeniu postępowania arbitrażowego.

1. [W]arunkiem stwierdzenia wykonalności orzeczenia zagranicznego sądu polubownego jest przede wszystkim wykazanie, że strony łączyła umowa o poddanie sporu pod sąd arbitrażowy.

2. Pojęcie kompromisu odnosi się do umowy zawieranej w celu rozstrzygnięcia konkretnego, zaistniałego już między stronami sporu. Należy odróżnić go od klauzuli arbitrażowej odnoszącej się do sporów, które mogą wyniknąć dopiero w przyszłości z oznaczonego stosunku prawnego.

1. Zgodnie z art. 1215 § 1 k.p.c., o uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody przed nim zawartej, sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy. Przepis ten potwierdza zasadę, sformułowaną dla trybu procesowego w art. 148 § 1 k.p.c., rozpoznawania spraw na rozprawie. Odstępstwo od tej zasady należy wykładać ściśle. Jeżeli zatem przepis określa rodzaj spraw, które są rozpoznawane na rozprawie, to ten sposób jej rozpoznania obowiązuje niezależnie od tego, czy sąd uwzględnia roszczenie (wniosek), czy je oddala.

2. Konwencja [Konwencja nowojorska – wstawienie własne] (…) określa tzw. materialne warunki uznania (przede wszystkim art. IV i V), w związku z czym postępowanie o uznanie zagranicznego wyroku arbitrażowego powinno być prowadzone przede wszystkim stosownie do zawartych w niej przepisów, a w pozostałym, nieuregulowanym tam zakresie, na podstawie kodeksu postępowania cywilnego.

3. [W]ymagania co do formy zawarcia umowy arbitrażowej należy oceniać według Konwencji [Konwencji nowojorskiej – wstawienie własne], a nie według art. 1162 k.p.c.

4. W praktyce przyjmuje się liberalną wykładnię tego przepisu [art. II ust. 2 Konwencji nowojorskiej – wstawienie własne] uznając, że wyliczenie w nim dopuszczalnych sposobów zawarcia umowy nie jest wyczerpujące i obejmuje także inne stosowane techniki porozumiewania się na odległość.

5. Jeśli (…) chodzi o kwestię uwierzytelnienia treści wyroku arbitrażowego, należy przyjąć, że decydować powinno prawo państwa, w którym wyrok został wydany.

6. [N]ie jest trafny pogląd (…), iż niedołączenie do wniosku o uznanie dokumentów określonych w art. 1213 k.p.c. nie stanowi braku formalnego, podlegającego uzupełnieniu w trybie art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

7. [W] wyroku arbitrażowym nie wskazano strony pozwanej (uczestnika), lecz podano jedynie określenie prowadzonej działalności gospodarczej (…). O poprawności i skuteczności tego określenia powinno decydować prawo państwa właściwe dla pochodzenia wyroku.

1. [D]o bezskuteczności zapisu prowadzą zdarzenia powstałe po jego sporządzeniu, które nie mają jednak wpływu na jego ważność. Podkreślenia wymaga przy tym, że sam zapis na sąd polubowny traktowany jest jako czynność o dwoistym charakterze, tzn. zarówno materialnoprawnym jak i procesowym. Powyższe prowadzi do wniosku, iż strony dokonując zapisu na sąd polubowny mogą uzależnić jego skuteczność, jak w przypadku każdej innej umowy, od upływu określonego terminu, bądź też od spełniania określonego warunku zawieszającego. Ograniczeń w tym zakresie nie przewiduje Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń arbitrażowych, a w szczególności jej art. II. Wręcz przeciwnie, ustęp 2 art. II wskazuje na szeroką interpretację pojęcia „umowa pisemna, którą strony zobowiązują się poddać arbitrażowi wszystkie lub pewne spory”, co uprawnia do wnioskowania, że formule tej nie uchybia wprowadzenie do treści umowy regulacji przed postępowaniem arbitrażowym.

2. [I]stotą Konwencji nowojorskiej jest nakaz postępowania stron w zgodzie z zasadami dobrej wiary i dobrymi obyczajami, a więc i zakaz działania wbrew tym zasadom. Ta wykładnia uniemożliwia działania nielojalne wobec współuczestników oraz sądu polubownego i (…) pozbawia ona zasadności zarzuty strony postępowania dotyczące nieistnienia lub nieważności zapisu w postępowaniu o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego w Polsce, mimo braku prekluzji takiego zarzutu wyrażonego wprost w regulacjach tej Konwencji, gdy strona wdała się w merytoryczny spór przed sądem polubownym nie podnosząc braku właściwości tego sądu.

1. [P]ostępowanie dotyczące uznania i stwierdzenia wykonalności orzeczeń zagranicznych jest postępowaniem co do istoty sprawy, którego podłożem jest prawo materialne (…). Sąd Apelacyjny mógł w konsekwencji zastosować prawo konwencyjne jako właściwe prawo materialne.

2. Przepis art. II ust. 2 [Konwencji nowojorskiej – wstawienie własne] jest bardziej liberalny, dozwalający również na uzgodnienie klauzuli arbitrażowej drogą elektroniczną, nawet bez podpisów stron. Jest to jednocześnie przepis podstawowy, decydujący o dopuszczalnej formie umowy, natomiast wymagania związane z przedstawieniem umowy arbitrażowej zamieszczone w art. IV ust. 1 należy rozpatrywać przez pryzmat tego, w jakiej formie umowa ta mogła być zawarta. W konsekwencji art. IV ma charakter pochodny i przez to nie może pozbawiać racjonalności unormowania określonego w art. II Konwencji.

3. [S]trona która wdała się w merytoryczny spór przed sądem polubownym nie podnosząc braku właściwości tego sądu (np. z bezskuteczności zapisu), traci ten zarzut w postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu polubownego przed sądem krajowym. (…) [I]stotą Konwencji nowojorskiej jest nakaz postępowania stron w zgodzie z zasadami dobrej wiary i dobrymi obyczajami, a więc i zakaz działania wbrew tym zasadom. Ta wykładnia uniemożliwia działania nielojalne wobec współuczestników oraz sądu polubownego, powodujące zbędne koszty i marnotrawstwo czasu. Nie występuje przy tym obawa, że ograniczone zostaną procesowe prawa strony, ponieważ o zapisie decyduje ona autonomicznie.

1. [J]akkolwiek sąd orzekający w przedmiocie wniosku o stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego, nie jest w żadnym zakresie związany rozstrzygnięciem Sądu Handlowego w Wiedniu w sprawie o uchylenie Wyroku Arbitrażowego, to jednak nie można pominąć okoliczności, że postanowienia Konwencji Nowojorskiej stwarzają podstawę, aby sąd kraju decydujący o stwierdzeniu wykonalności zagranicznego orzeczenia arbitrażowego brał pod uwagę, na wniosek strony, jako przesłankę odmowy stwierdzenia wykonalności wyrok uchylający orzeczenie arbitrażowe.

2. [J]eżeli postępowanie o uchylenie lub wstrzymanie wykonania wyroku sądu polubownego dopiero się toczy, nie uzasadnia to odmowy wydania lub stwierdzenia wykonalności, ale może uzasadniać odroczenie decyzji w tej sprawie.

1. [O]stateczna odmowa wydania postanowienia co do wykonalności wyroku sądu polubownego definitywnie przekreśla możliwość traktowania tego wyroku na równi z wyrokiem sądu państwowego, a więc unicestwia wynik dotychczasowego postępowania przed sądem polubownym.

2. Bez wątpienia legitymację do wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego ma dłużnik. Możliwości takiej pozbawiony jest natomiast wierzyciel. Strona usatysfakcjonowana rozstrzygnięciem może wszcząć jedynie postępowanie przewidziane w art. 1212 § 2 k.p.c. W sytuacji wierzyciela, postępowanie w sprawie o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku jest jedynym przysługującym temu podmiotowi trybem kontroli prawidłowości i legalności orzeczenia krajowego sądu polubownego.

3. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwie formy nadzoru nad orzeczeniami sądu polubownego - obok postępowania o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego jest nią także skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego. (...) [S]ą to postępowania niezależne i oparte na samodzielnych podstawach. (...) [S]prawę - z punktu widzenia postępowania przed sądem państwowym - zakończy definitywnie dopiero orzeczenie kończące postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

4. [P]ostanowienie w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą - w przeciwieństwie do postanowienia w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności krajowego wyroku sądu polubownego - stanowi odpowiednik wydawanych w postępowaniu rozpoznawczym orzeczeń co do istoty sprawy.

5. [N]iedopuszczalna jest skarga kasacyjna w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenia krajowego sądu polubownego.

1. [O] tym czy określone orzeczenie sądu zagranicznego może być prawnie relewantne nie sposób przesądzić z góry przy okazji jego uznawania. Nie można bowiem przewidzieć na jakie skutki tego orzeczenia i w jakich okolicznościach może powołać się określony podmiot w przyszłości. Dlatego można przyznać rację skarżącemu, gdy podnosi, że art. 1145 § 1 k.p.c. nie daje podstaw do odmowy uznania orzeczenia sądu zagranicznego tylko z tego powodu, że zdaniem sądu delibacyjnego nie wywrze ono skutków prawnych w Polsce.

2. Jeżeli skarżący [podmiot domagający się uznania orzeczenia- wstawienie własne], występował jako strona w postępowaniu przez sądem austriackim to ma nie tylko interes prawny w tym aby w postępowaniu delibacyjnym przed polskim sądem mieć legitymację procesową ale także interes ten sprowadza się do tego, aby gdy nie zachodzą przesłanki określone w art. 1146 k.p.c., mógł on uzyskać uznanie takiego wyroku za skuteczny w Polsce.

3. [O]rzeczenie oddalające skargę o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego jest, formalnie rzecz ujmując, rozstrzygnięciem merytorycznym a nie tylko procesowym. Takie orzeczenia mają zaś co do zasady zdatność uznaniową. Należy jednak zwrócić uwagę, że merytoryczny spór pomiędzy stronami został rozstrzygnięty wyrokiem sądu arbitrażowego, dla którego podstawą do działania była ich wola, wyrażona w zapisie na sąd polubowny. Wyrok w sprawie ze skargi o uchylenie orzeczenia sądu polubownego jest więc tylko rozstrzygnięciem w zakresie kontroli sprawowanej przez państwo nad orzeczeniem arbitrażowym.

4. [W]yrok sądu krajowego wydany w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi o uchylenie orzeczenia arbitrażowego musi być wzięty pod uwagę, w postępowaniu o uznanie zagranicznego orzeczenia arbitrażowego tylko wtedy gdy pozwalają na to przepisy regulujące to postępowanie. Przepisy k.p.c. i postanowienia Konwencji Nowojorskiej stwarzają podstawę, aby sąd kraju decydujący o uznaniu zagranicznego orzeczenia arbitrażowego brał pod uwagę, na wniosek strony, jako przesłankę odmowy uznania tylko wyrok uchylający orzeczenie arbitrażowe.

5. [Z]e specyfiki orzeczenia arbitrażowego, którego podstawę wydania stanowi wola stron oraz funkcji jaką pełni orzeczenie zagranicznego sądu, który oddala skargę o uchylenie orzeczenia arbitrażowego, wynika brak podstaw prawnych dla uznawania takiego, mającego w istocie tylko charakter kontrolny a nie merytoryczny, wyroku zagranicznego sądu. To związanie z wyrokiem arbitrażowym i w konsekwencji nie do końca samodzielny charakter takiego wyroku zagranicznego sądu stanowi więc przede wszystkim przeszkodę, aby traktować go jako orzeczenie, które może zostać uznane w Polsce na podstawie art. 1145 § 1 k.p.c.

 1. Konwencja nie zawiera postanowień wskazujących w jakiej formie strony powinny dokonać wyboru prawa, któremu poddają klauzulę arbitrażową. Z treści art. V ust. 1 pkt a Konwencji Nowojorskiej nie wynika wymóg dokonania wyboru prawa rządzącego klauzulą arbitrażową w formie pisemnej. Przez pojęcie „wzmianka” rozumieć należy zarówno zachowanie danej osoby w postaci pisania jak i każdego innego zachowania, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Art. VI ust. 2 Konwencji Europejskiej o międzynarodowym arbitrażu handlowym sporządzonej w Genewie dnia 21.04.1961 r. używa pojęcia „wskazanie”, nie precyzując formy, zatem przez wskazanie rozumieć należy każde zachowanie stron wskazujące na ich zgodną wolę.

2. Niemożliwe jest zawarcie ugody w sprawch, w których z istoty spornych stosunków prawnych wynika niemożność swobodnego rozporządzania prawami przez strony. Dlatego, Sąd Apelacyjny przyjmuje, że spór o skuteczność umowy zbycia udziałów w spółce z o.o. nie ma zdatności arbitrażowej.

3. O tym, kto jest stroną, decyduje wola powoda inicjującego spór. Przymiot strony ma charakter wyłącznie formalny i nie ma związku z istnieniem roszczenia o charakterze materialnoprawnym, nie przesądza też o właściwości Sądu Polubownego do merytorycznego rozpoznania sprawy. W sytuacji, gdy sąd polubowny stwierdza brak jurysdykcji wobec „strony”, nie można wywodzić, że rozstrzygnięcie merytoryczne sporu wiąże tę stronę. Owa strona nie była stroną w sporze merytorycznym, z uwagi na niewłaściwość Trybunału w stosunku do niej.

4. Dokonywanie oceny czynności procesowych stron w postępowaniu arbitrażowym leży w gestii Trybunału i Sąd orzekający o uznaniu orzeczenia nie może dokonywać ocen sprzecznych z oceną Trybunału, ani ocen na gruncie polskiego k.p.c., który w postępowaniu przed Trybunałem nie miał zastosowania.

5. Sąd powszechny jest związany orzeczeniem Trybunału w przedmiocie braku jurysdykcji tego Trybunału do rozstrzygania określonych sporów bez względu na to, czy dokonana przez Trybunał wykładnia zakresu zapisu na sąd arbitrażowy jest prawidłowa, czy nie jest. Nie ulega bowiem wątpliwości, że sąd arbitrażowy jest upoważniony do rozstrzygania o swojej własnej kompetencji.

6. Aby możliwe było rozstrzygnięcie w przedmiocie kompetencji, sąd arbitrażowy musi rozważyć przesłanki uzasadniające jego kompetencję bądź jej brak. Nie może to jednak oznaczać, w sprawach w których o jurysdykcji sądu arbitrażowego i o sposobie rozstrzygnięcia co do meritum decydują te same kwestie, że uprawnienie do rozstrzygnięcia kwestii jurysdykcji jest jednocześnie uprawnieniem do merytorycznego rozstrzygnięcia sporu. Przyjęcie stanowiska przeciwnego oznaczałoby de facto pozbawienie strony możności skorzystania ze skutecznie podniesionego zarzutu niewłaściwości sądu polubownego.

7. Żaden z przepisów prawa dających sądowi polubownemu kompetencję do rozstrzygania o swojej właściwości i analizowania wszystkich zagadnień faktycznych i prawnych, niezbędnego do wypełnienia tego zadania, nie daje mu a priori kompetencji do rozstrzygnięcia co do meritum sprawy. Gdy rozstrzygnięcie jurysdykcyjne jest negatywne, sąd polubowny musi powstrzymać się od merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Badanie meritum w takim przypadku służy jedynie jako przesłanka rozstrzygnięcia jurysdykcyjnego.

8. Jest wykluczone, aby powaga rzeczy osądzonej orzeczenia Trybunału wywierała w Polsce skutki wobec osób, których nie objęła prawomocność tego orzeczenia w państwie pochodzenia.

1. [A]rt. 1215 § 1 k.p.c., mówiąc o sądzie, który „orzeka po przeprowadzeniu rozprawy”, ma na myśli, tak jak i poprzedzający go art. 1214 § 1 k.p.c., tylko sąd pierwszej instancji.

2. Artykuł 1151 § 2 k.p.c. stanowi kategorycznie, że o wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego „sąd orzeka po przeprowadzeniu rozprawy”, bez żadnych bliższych wyjaśnień, jakiej fazy postępowania nakaz ten dotyczy. Pomimo takiego brzmienia przepisu ani w doktrynie, ani w judykaturze nie wyrażono poglądu, że sąd drugiej instancji obowiązany jest rozpoznać zażalenie na rozprawie. Przeciwnie, przyjęto że zażalenie, zgodnie z art. 397 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c., powinno być rozpoznane na posiedzeniu niejawnym. (…) Nie ma powodu, aby inaczej rozumieć sformułowanie art. 1215 § 1 k.p.c.

1. [A]naliza obecnej regulacji części piątej kodeksu postępowania cywilnego wzmacnia (...) argumenty przemawiające za przyjmowanym dotąd zróżnicowaniem w zakresie dopuszczalności skargi kasacyjnej od orzeczenia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego wydanego w kraju oraz za granicą.

2. [C]harakter postępowania o stwierdzenie lub uznanie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem nie jest jednolity i należy inaczej go oceniać w zależności od tego, czy postępowanie ma za przedmiot wyrok sądu polubownego wydany w Polsce lub ugodę zawartą w Polsce, czy też wyrok sądu polubownego wydany za granicą lub ugodę zawartą przed takim sądem za granicą.

3. [N]ie można postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą sprowadzać do roli postępowania o charakterze pomocniczym, jak to jest w wypadku postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. Potwierdza ten wniosek szerszy zakres kontroli wyroku lub ugody przez sąd państwowy w wypadku wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą. Z tych względów postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą powinno być traktowane jako „odpowiednik” postępowania w sprawie.

4. [N]a podstawie art. 394¹ § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. nie jest dopuszczalne zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w sprawie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce.

1. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego, wydanego za granicą, mają zastosowanie – w zakresie nieuregulowanym w części piątej kodeksu postępowania cywilnego, w tym w art. 1212 k.p.c. – przepisy o procesie (art. 13 § 2 k.p.c.), nie zaś przepisy o uznaniu orzeczeń zagranicznych sądów państwowych.

2. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą sąd orzeka w składzie jednego sędziego, a postanowienia poza rozprawą wydaje przewodniczący (art. 47 § 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

3. [W] sprawie o uznanie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą sąd pierwszej instancji, odrzucając zażalenie na posiedzeniu niejawnym, orzeka w składzie jednego sędziego (art. 370 w zw. z art. 397 § 2, art. 47 § 1 i 3 i art. 13 § 2 k.p.c.).

1. [L]egitymację czynną [w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego – wstawienie własne] ma podmiot mogący powołać się na dane orzeczenie w państwie pochodzenia, którego dotyczy wniosek o udzielenie exequatur, natomiast legitymację bierną – podmiot, przeciwko któremu orzeczenie może być powołane, a więc podmiot obciążony obowiązkiem spełnienia świadczenia objętego orzeczeniem.

2. [P]rzymiot wierzyciela i dłużnika oraz następstwo prawne należy oceniać według prawa państwa pochodzenia orzeczenia, co jest oczywiste, gdyż w innym wypadku mogłoby dochodzić do różnego traktowania w różnych państwach tego samego orzeczenia i tych samych podmiotów.

3. [N]ależy unikać stwierdzania wykonalności orzeczenia w państwie wykonania na rzecz lub przeciwko osobie, w odniesieniu do której nie byłoby to możliwe (dopuszczalne) w państwie pochodzenia.

4. [L]egitymacja procesowa bierna w (…) postępowaniu [o stwierdzenie wykonalności przez nadanie klauzuli wykonalności zagranicznemu wyrokowi sądu arbitrażowego – wstawienie własne] przysługuje podmiotowi, przeciwko któremu powód (wierzyciel) – zgodnie z prawem państwa pochodzenia wyroku – może się powołać w celu wykonania tego wyroku.

5. Przy ustalaniu państwa pochodzenia wyroku arbitrażowego należy – ze względu na różne koncepcje lokalizacji arbitrażu – brać pod uwagę albo państwo, w którym wyrok wydano, albo państwo, którego prawo stosowano przy prowadzeniu arbitrażu i wydawaniu wyroku. Prawo tak ustalonego państwa stanie się właściwe do oceny, kto jest uprawniony do powołania się na konkretny wyrok arbitrażowy lub przeciwko komu można ten wyrok wykonać, z ewentualnym uwzględnieniem następstwa prawnego.

6. [P]rawo państwa pochodzenia wyroku arbitrażowego jest właściwe (…) do oceny (…), czy wyrok, w którego sentencji jako stronę pozwaną wskazano podmiot niemający – w świetle prawa dla niej właściwego – zdolności prawnej, sądowej lub procesowej, może być powołany w celu wykonania w stosunku do podmiotu, który w rzeczywistości – w ujęciu materialnoprawnym – powinien być wskazany w tym wyroku jako strona pozwana.

1. Okoliczność, że Konwencja nowojorska określa tzw. materialne warunki uznania (…), nie zmienia faktu, że postępowanie o uznanie zagranicznego wyroku arbitrażowego musi być przeprowadzone z zachowaniem przepisów regulujących tok tego postępowania, zawartych częściowo w Konwencji, a w pozostałym zakresie w kodeksie postępowania cywilnego (art. 1145-1149, z wyłączeniem art. 1146, dotyczącego przesłanek uznania, oraz przepisy o procesie na podstawie art. 13 § 2). Z punktu widzenia podstaw kasacyjnych należy przyjąć, że zarzuty dotyczące naruszenia tzw. materialnych warunków uznania powinny być podnoszone w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej (art. 3983 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).

2. [P]ostępowanie w przedmiocie uznania zagranicznego orzeczenia jest szczególnym rodzajem postępowania jurysdykcyjnego, przybierającego z reguły postać dwustronną. Muszą w nim zatem uczestniczyć, obok wnioskodawcy, którego źródłem czynnej legitymacji procesowej jest interes prawny (art. 1147 § 1 k.p.c.), wszystkie osoby biorące udział w postępowaniu zagranicznym w charakterze strony lub uczestnika postępowania, gdyż działa wobec nich prawomocność materialna orzeczenia; przysługuje im wtedy legitymacja procesowa bierna. Dotyczy to odpowiednio ewentualnych następców prawnych tych podmiotów, jeżeli są oni objęci prawomocnością materialną uznawanego orzeczenia. Wyjątek od tej zasady można dopuścić jedynie w sytuacji, w której wniosek o uznanie orzeczenia zagranicznego dotyczyłby części rozstrzygnięcia zawartego w tym orzeczeniu i byłaby to część, nieodnosząca się do wszystkich stron lub uczestników. W takiej sytuacji za konieczny uznać należy udział w postępowaniu o uznanie jedynie tych stron lub uczestników postępowania zagranicznego, do których odnosi się ta część orzeczenia, która objęta została wnioskiem o uznanie.

3. Do postępowania w przedmiocie uznania zagranicznego orzeczenia stosuje się odpowiednio przepisy o procesie (art. 13 § 2 k.p.c.). Szczególny charakter tego postępowania polega na tym, że rozstrzyga się w nim nie o prawach stron i ich obowiązkach, lecz o tym, czy wydane za granicą orzeczenie ma być skuteczne w Polsce. Z tego względu przepisy o interwencji głównej i ubocznej nie mogą mieć zastosowania.

Wobec tego, że według Konwencji lugańskiej uznanie orzeczenia sądu zagranicznego oznacza rozszerzenie jego skuteczności, przysługującej mu w państwie pochodzenia, na państwo uznające, orzeczenie uznane powinno wywoływać zasadniczo takie same skutki w państwie uznającym, jak te, które przysługują mu w państwie pochodzenia orzeczenia. Orzeczenie uznane może wywoływać zatem określone skutki w państwie uznającym tylko wtedy, gdy wywołuje je w państwie pochodzenia. Zakres skutków uznanego orzeczenia należy więc oceniać według prawa państwa pochodzenia, a nie prawa państwa uznającego. W sprawie, w której przed sądem polskim staje kwestia uznania orzeczenia sądu niemieckiego, to prawo niemieckie powinno być miarodajne dla oceny skutków, jakie wywołuje wyrok niemiecki. Prawo polskie (m.in. art. 365 i 366 k.p.c.) nie ma tu w ogóle zastosowania.

1. [Z]akresem pojęcia „porządek publiczny” objęte są przede wszystkim zasady wynikające z Konstytucji oraz zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa. (…) [W] ramach umownych stosunków cywilnoprawnych (…) w grę wejdzie w pierwszej kolejności zasada autonomii woli stron oraz równorzędności podmiotów. Te bowiem zasady znalazłyby zastosowanie, gdyby to sąd polski sam stosował prawo, według którego zapadło zagraniczne orzeczenie arbitrażowe.

2. [J]eżeli orzeczenie sądu zagranicznego jest wyrazem zastosowania instytucji prawnej znanej prawu polskiemu, to nie sposób orzeczenia tego postrzegać w kategoriach niezgodności z podstawowymi zasadami porządku prawnego i przepis art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. nie może stanowić przeszkody do uznania orzeczenia sądu zagranicznego.

3. [M]erytoryczna zasadność wydanego orzeczenia arbitrażowego pozostaje poza granicami osądu w sprawie dotyczącej stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą.

4. [U]stawodawca przewidział dwa odmienne tryby zaskarżania postanowień, w których znalazło się rozstrzygnięcie dotyczące orzeczenia sądu zagranicznego: w odniesieniu do postanowienia o uznaniu orzeczenia sądu zagranicznego środkiem zaskarżenia jest apelacja i postępowanie apelacyjne, natomiast w odniesieniu do postanowienia o wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego – zażalenie i postępowanie zażaleniowe. Takie odmienne uregulowania środka zaskarżenia orzeczenia sądu pierwszej instancji pociągają za sobą konsekwencje w postaci takiej, że środek zaskarżenia odnoszący się do uznania rozpoznawany jest w trybie apelacyjnym, zaś środek zaskarżenia wykonalności – w trybie zażaleniowym.

1. Wejście w życie art. 1148 § 3 k.p.c. w nowym brzmieniu nie wykluczyło zatem w ogóle dopuszczalności kasacji w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia, lecz przesądziło tylko o niemożliwości dalszego opierania dopuszczalności kasacji w postępowaniu o uznanie i postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia na art. 392 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. Podstawą dopuszczalności kasacji w tych postępowaniach stał się odtąd art. 1148 § 3 k.p.c.; co do postępowania o uznanie – podstawą wyraźną, a co do postępowania o stwierdzenie wykonalności – podstawą stosowaną w drodze analogii.

2. [W] postępowaniu o stwierdzenie wykonalności zagranicznego orzeczenia sądowego, a także wydanego za granicą orzeczenia sądu polubownego, kasacja (…) jest dopuszczalna na podstawie stosowanego w drodze analogii art. 1148 § 3 k.p.c. Zaskarżeniu tym środkiem odwoławczym podlega postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia sądowego oraz postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie stwierdzenia wykonalności wydanego za granicą orzeczenia sądu polubownego.

1. [N]a postanowienie sądu drugiej instancji kończące postępowanie w sprawach o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego lub wydanego za granicą orzeczenia sądu polubownego kasacja jest dopuszczalna.

2. [S]ądy polubowne (arbitrażowe) – co wynika z ich istoty i podstawowych funkcji – są sądami niepaństwowymi, powoływanymi do życia wolą stron, w granicach rozporządzalności prawami prywatnymi oraz w ramach obowiązujących ustaw. Przydawanie zatem sądom polubownym (arbitrażom) przymiotów organu państwa nie znajduje żadnego uzasadnienia.

3. [N]ie ma w (…) postanowieniach [Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych, sporządzonej w Nowym Jorku w dniu 10 czerwca 1958 r.] wymagania pod adresem zagranicznego orzeczenia arbitrażowego, aby „nadawało się do wykonania w drodze egzekucji”, jak stanowi art. 1150 § 1 k.p.c. Konwencja nie przewiduje zresztą odrębnych postępowań w sprawie uznania i stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia arbitrażowego, dla obu form orzekania ustalając jednolite przesłanki oddalenia wniosku.

Z samej istoty zawarcia umowy przez czynności konkludentne wynika, że może ono dotyczyć tylko tych czynności, które faktycznie przez strony zostały dokonane. W sytuacji, gdy strona przeciwna kwestionuje poddanie sporu pod sąd arbitrażowy nie może być mowy o zapisie na sąd polubowny zawartym w sposób konkludentny.

Zakresem zastosowania umowy z 1994 r. między Polską a Białorusią o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych nie jest objęte uznanie i wykonanie orzeczeń arbitrażowych (sądów polubownych).

1. By excluding arbitration from the scope of the Convention of 27 September 1968 on Jurisdiction and the Enforcement of Judgments in Civil and Commercial Matters, by virtue of Article 1(4) thereof, on the ground that it was already covered by international conventions, the Contracting Parties intended to exclude arbitration in its entirety, including proceedings brought before national courts.

2. Consequently, the abovementioned provision must be interpreted as meaning that the exclusion provided for therein extends to litigation pending before a national court concerning the appointment of an arbitrator, even if the existence or validity of an arbitration agreement is a preliminary issue in that litigation.