1. [W]ydanie postanowienia o uznaniu lub stwierdzeniu wykonalności wyroku arbitrażowego nie stoi na przeszkodzie ewentualnemu późniejszemu uchyleniu tego wyroku (…).

2. W postępowaniu bowiem o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w kraju sąd bada jedynie wystąpienie przesłanek wymienionych w art. 1214 § 3 k.p.c. - nie ma wśród nich braku, nieważności, bezskuteczności czy utraty mocy zapisu na sąd polubowny - które odpowiadają tylko części podstaw badanych w sprawie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, tj. podstawom badanym przez sąd z urzędu na podstawie art. 1206 § 2 k.p.c. Dlatego też trzeba zgodzić się z zapatrywaniem, że w odniesieniu do wyroków arbitrażowych wydanych w kraju funkcję kontrolną realizuje przede wszystkim postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

 [A]rt. 1213 § 1 k.p.c. stanowi lex specialis w stosunku do art. 129 § 2 k.p.c. Zatem w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego nie jest dopuszczalne złożenie zamiast oryginału lub poświadczonego urzędowo zapisu na sąd polubowny – odpisu tego dokumentu poświadczonego za zgodność z oryginałem przez adwokata.

1. Ocena przedstawionego do stwierdzenia wykonalności orzeczenia [sądu polubownego – dop.] z punktu widzenia klauzuli porządku publicznego nie może nastąpić bez odniesienia się do treści orzeczenia, jego podstawy faktycznej i materialnoprawnej, a co za tym idzie nie może ograniczać się li tylko do jego kontroli formalnej, jak i dołączonych do wniosku dokumentów. W ramach klauzuli porządku publicznego sąd uprawniony jest do badania istnienia, jak i zasadności objętego wyrokiem sądu polubownego uznania długu.

2. Celem zastosowania klauzuli porządku publicznego nie jest ochrona interesu strony, której dotyczy wynik procesu, ale ochrona porządku prawnego państwa.

3. [B]rak jest podstaw do stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, jeżeli dostępny materiał prowadzi do wniosku, że wyrok może zmierzać do naruszenia chronionych przez prawo interesów osób trzecich (wierzycieli) spoza kręgu powiązanych spółek i osób lub ma służyć innym celom niż te, którym zgodnie ze swoją istotą powinien.

1. Ocena przedstawionego do stwierdzenia wykonalności orzeczenia z punktu widzenia klauzuli porządku publicznego nie może nastąpić bez odniesienia się do treści orzeczenia, jego podstawy faktycznej i materialnoprawnej, a co za tym idzie nie może ograniczać się li tylko do jego kontroli formalnej, jak i dołączonych do wniosku dokumentów. W ramach klauzuli porządku publicznego sąd uprawniony jest do badania istnienia, jak i zasadności objętego wyrokiem sądu polubownego uznania długu.

2. Celem zastosowania klauzuli porządku publicznego nie jest ochrona interesu strony, której dotyczy wyniku procesu, ale ochrona porządku prawnego państwa.

3. [B]rak jest podstaw do uznania wyroku sądu polubownego, jeżeli dostępny materiał prowadzi do wniosku, że wyrok może zmierzać do osiągniecia innych celów niż te, którym zgodnie ze swoją istotą powinien.

4. Zalegalizowanie wątpliwych prawnie transakcji gospodarczych pozostaje w sprzeczności z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (…).

1. Sama potencjalna możliwość uchylenia wyroku oddalającego skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego nie jest podstawą do zawieszenia z urzędu postępowania wywołanego wnioskiem o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego. Nastąpić to mogłoby jedynie na zgodny wniosek stron (art. 178 k.p.c.) (…).

2. Strona, powołując (…) dokument jako dowód w sprawie, powinna (…) mieć świadomość, że może on zostać wykorzystany przez sąd polubowny dla ustalenia stanu faktycznego czy wykładni oświadczeń woli stron.

3. Decydując się powołać w postępowaniu przed sądem polubownym na porozumienie z 29 października 2014 r., strona musiała się liczyć z tym, że może ono zostać wykorzystane przez sąd polubowny również na niekorzyść strony, która się powołała na porozumienie.

4. Porozumienie, o którym mowa (…). Znajdujące się w jego treści postanowienie, że „porozumienie może zostać ujawnione Sądowi Arbitrażowemu w zakresie, w jakim będzie to konieczne, jednakże nie zostanie wykorzystane jako dowód na korzyść którejkolwiek ze stron ani nie będzie stanowiło podstawy do interpretacji jakichkolwiek postanowień umowy” (…) nie ustanawiało podstawowej zasady postępowania wiążącej sąd polubowny. Zakaz wykorzystywania tego dokumentu jako dowodu wiązał strony umowy. Polska procedura cywilna nie zna umów dowodowych. Trudno bowiem przyjąć, że strony umową mogą wyłączyć przepisy postępowania w zakresie zakazów dowodowych i to z mocą wiążącą dla sądu, poza wyjątkami, które wynikałyby z przepisów prawa. Powołanie się przez stronę na porozumienie (…) jako dowód w sprawie mogłoby być ewentualnie oceniane jako nielojalność kontraktowa stron (…).

5. W myśl art. 1217 k.p.c. w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej sąd nie bada okoliczności, o których mowa w art. 1214 § 3 k.p.c. (tożsamych z określonymi w art. 1206 § 2 k.p.c.), jeżeli skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego została prawomocnie oddalona. Przepis art. 1217 k.p.c. stanowi o innym niż dotyczące stosunku prawnego (wynikającym z art. 365 k.p.c.) związaniu prawomocnym wyrokiem oddalającym skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego, odnoszącym się bowiem do kwestii dopuszczalności zapisu na sąd polubowny i zagadnienia klauzuli porządku publicznego. Z art. 1217 k.p.c. wynika, że sąd państwowy jest związany stwierdzeniem o dopuszczalności zapisu na sąd polubowny oraz że wyrok sądu polubownego nie jest sprzeczny z klauzulą porządku publicznego i dlatego zagadnień tych nie bada po prawomocnym oddaleniu skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

6. [A]rt. 1210 k.p.c. Zgodnie z nim sąd na posiedzeniu niejawnym może wstrzymać wykonanie wyroku sądu polubownego, może jednak uzależnić wstrzymanie od złożenia zabezpieczenia. Nie może umknąć, że przepis ten stanowi część regulacji postępowania wywołanego skargą o uchylenie wyroku sądu polubownego (tytuł VII w części piątej w księdze czwartej kodeksu postępowania cywilnego – art. 1205-1211 k.p.c.), a jego przedmiotem jest wstrzymanie wykonania wyroku sądu polubownego. Nie stanowi on podstawy do wstrzymania innych orzeczeń.

7. [W] aktualnym stanie prawnym jedyną podstawą wniesienia zażalenia na postanowienie sądu apelacyjnego w przedmiocie stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej jest art. 1214 § 4 k.p.c.

1. [O]rzeczenie sądu polubownego dopiero wtedy zostanie zrównane z orzeczeniem sądu państwowego, gdy zostanie uznane lub zostanie stwierdzona jego wykonalność.

2. [Z] art. 365 § 1 k.p.c. wynika, iż sąd orzekający o uznaniu drugiego orzeczenia arbitrażowego, jako związany wcześniejszym orzeczeniem, także sądu państwowego, nie powinien dopuścić do tego, aby w obrocie prawnym znalazły się dwa orzeczenia, które w tej samej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami inaczej rozstrzygnęły tę samą kwestię, godziłoby to bowiem w powagę wymiaru sprawiedliwości i podważało zaufanie do sądów, czyli byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej. Potwierdza to art. 1214 § 3 pkt 2 k.p.c. wskazując, że orzeczenie sądu polubownego nie powinno zostać uznane lub nie powinna zostać stwierdzona jego wykonalność, jeżeli takie uznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

1. O stwierdzeniu wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej lub ugody przed nim zawartej sąd apelacyjny orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.

2. [P]ostępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce jest postępowaniem pomocniczym, podczas gdy postępowanie o uznanie albo o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą jest odpowiednikiem postępowania w sprawie (…).

3. Przepis art. 1213¹ § 2 k.p.c. uzasadnia (…) odpowiednie stosowanie art. 390 § 1 k.p.c.

4. [U]znanie i stwierdzenie wykonalności traktowane są przez ustawodawcę w sposób jednolity, gdy chodzi o wyrok sądu polubownego wydany w Polsce lub ugodę zawartą przed takim sądem w Polsce z jednej strony oraz wyrok sądu polubownego wydany za granicą lub ugodę zawartą przed takim sądem za granicą z drugiej strony (…).

5. [W] postępowaniu o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce przewidziana jest kontrola postanowienia w ramach zażalenia do innego składu sądu apelacyjnego (art. 1214 § 4 k.p.c.). Kontrola ta odbywa się w składzie trzech sędziów (art. 367 § 3 zd. 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1, art. 394² § 2 i art. 1214 § 4 k.p.c.).

1. [W] sytuacji, w której postępowanie przed sądem polubownym było zlokalizowane za granicą i wyrok sądu polubownego został wydany za granicą lub ugoda przed tym sądem została zawarta za granicą, można mówić o tym, że postępowanie o uznanie albo stwierdzenie wykonalności pozwala osiągnąć skutki prawne równoznaczne z tymi, które istnieją, gdy postępowanie przed sądem polubownym jest zlokalizowane w kraju i tu zostaje wydany wyrok lub zawarta zostaje ugoda. Postępowanie to nie ogranicza się więc do funkcji, które spełnia postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. W efekcie nie można postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą sprowadzać do roli postępowania o charakterze pomocniczym, jak to jest w wypadku postępowania o uznanie albo stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. Potwierdza ten wniosek szerszy zakres kontroli wyroku lub ugody przez sąd państwowy w wypadku wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą. Z tych względów postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą powinno być traktowane jako "odpowiednik" postępowania w sprawie.

2. Nowelizując art. 1215 k.p.c., ustawą z dnia 22 lipca 2010 o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 155, poz. 1037), ustawodawca przesądził kwestię zakresu dopuszczalności skargi kasacyjnej w ten sposób, że dopuścił ją tylko od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed sądem polubownym za granicą. Pozwala to przyjąć a contrario, że skarga kasacyjna jest niedopuszczalna od postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed sądem polubownym w Polsce.

1. Treść art. 1215 § 2 k.p.c. (…) nie pozostawia wątpliwości co do tego, że dotyczy on wyłącznie wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem.

2. [S]am fakt należenia strony do organizacji pracodawców, przy której działa stały sąd arbitrażowy, nie może stanowić o uznaniu zapisu na sąd polubowny za nieważny.

1. Zdatność arbitrażowa sporu oznacza właściwość sprawy, która powoduje, że może ona zostać poddana przez strony pod rozstrzygniecie sądu polubownego, a więc poddana jego kompetencji jurysdykcyjnej w wyniku sporządzenia zapisu na sąd polubowny.

2. Postępowanie przed sądem polubownym może (…) obejmować żądanie zasądzenia świadczenia, ustalenia stosunku prawnego lub prawa, jak również żądanie ukształtowania stosunku prawnego wskazanego w treści zapisu na sąd polubowny (np. żądanie rozwiązania spółki).

3. W obecnym stanie prawnym zarzut braku właściwości sądu polubownego podlega sprekludowaniu, jeżeli nie został zgłoszony w terminie wskazanym w art. 1180 § 2 k.p.c. W takim przypadku skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego nie można już skutecznie oprzeć na podstawie przewidzianej w art. 1206 § 1 pkt 1 k.p.c. Tym bardziej nie można na podstawie tego zarzutu odmówić uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej (…).

4. O sprzeczności wyroku z podstawowymi zasadami porządku prawnego można mówić wtedy, gdy chodzi o konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego oraz naczelne zasady rządzące poszczególnymi dziedzinami prawa materialnego (…). [U]żyte w art. 1206 § 2 k.p.c. określenie "podstawowe zasady porządku prawnego" wskazuje, że chodzi o takie naruszenie przepisów prawa materialnego, które prowadzi do pogwałcenia zasad państwa prawa (praworządności), a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, godzi w obowiązujący porządek prawny, czyli narusza pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze. Istota niezgodności orzeczenia sądu polubownego z klauzulą porządku prawnego nie polega zatem na jego niezgodności z przepisami prawa, nawet bezwzględnie obowiązującymi, lecz na sprzeczności skutków jego uznania i wykonania z podstawowymi zasadami porządku prawnego.

5. Nie uzasadnia (…) stwierdzenia naruszenia takiej klauzuli [klauzuli porządku publicznego – wstaw. własne] zarzut, iż zasądzone wyrokiem sądu polubownego świadczenie wynika z umowy, która została skutecznie rozwiązana. Wypowiedzenie umowy nie prowadzi do zniweczenia tych skutków prawnych, które powstały wcześniej, w czasie obowiązywania rozwiązanej umowy, a ponadto nie jest równoznaczne z utratą mocy obowiązującej przez zapis na sąd polubowny.

6. W postępowaniu o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego, sąd nie rozpoznaje sprawy rozstrzygniętej wyrokiem sądu polubownego na nowo ani też nie bada zasadności roszczenia materialnoprawnego zgłoszonego przez powoda w postępowaniu arbitrażowym. Działanie sądu ogranicza się do zbadania, czy nie zachodzą przesłanki odmowy uznania, którymi warunkowane jest uzyskanie przez wyrok sądu polubownego po jego uznaniu przez sąd lub po stwierdzeniu przez sąd jego wykonalności mocy prawnej na równi z wyrokiem sądu państwowego (…).

7. Wniesienie skargi (art. 1206 § 1 k.p.c.) nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli w trybie art. 1214 k.p.c. Jeżeli bowiem strony nie ustanowiły instancji odwoławczej, wyrok sądu polubownego jest ostateczny. Staje się prawomocny formalnie - w przypadku, gdy nie przysługuje od niego odwołanie - z chwilą jego wydania, a jeżeli odwołanie przysługuje - z chwilą wydania orzeczenia przez sąd polubowny drugiej instancji.

8. [F]akt nadania klauzuli wykonalności przez sąd państwowy orzeczeniu sądu polubownego nie wpływa w żaden sposób na możliwość wniesienia skargi o uchylenie orzeczenia sądu arbitrażowego (…).

1. W świetle regulacji art. 1197 § 3 k.p.c. wyrok sądu polubownego jest dokumentem mniej sformalizowanym niż wyrok sądu powszechnego. W szczególności zgodzić należy się z twierdzeniem, że oznaczenie stron postępowania przed sądem polubownym nie musi zostać zamieszczone w tzw. rubrum wyroku, ale w dowolnym innym jego miejscu. Za wystarczające należałoby zatem uznać oznaczenie stron zamieszczone w tenorze (sentencji) wyroku, w którym użyto formuły "zasądza od pozwanego X na rzecz powoda Y kwotę Z", albo też oznaczenie stron w uzasadnieniu wyroku, które jest jego integralną częścią.

2. W art. 1214 § 3 k.p.c. chodzi (…) o sytuację, w której wykonanie danego wyroku sądu polubownego prowadziłoby do naruszenia takich zasad [podstawowych zasad porządku prawnego – wstawienie własne]. Przepis ten nakazuje zatem zwracać uwagę na materialną treść wyroku sądu polubownego, tzn. ocenić zasądzone roszczenie pod kątem dopuszczalności jego realizacji w świetle podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Nie odnosi się natomiast do formalnych uchybień popełnionych przez sąd polubowny.

1.  Samo wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego (art. 1206 § 1 k.p.c.), nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli w trybie art. 1214 k.p.c., może natomiast prowadzić do odroczenia rozpoznania sprawy o stwierdzenie wykonalności w drodze nadania klauzuli (art. 1216 § 1 k.p.c.). Również nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi sadu polubownego nie stanowi przeszkody do późniejszego uchylenia tegoż wyroku w drodze skargi, gdyż zgodnie z art. 1210 k.p.c. Sąd na posiedzeniu niejawnym może wstrzymać wykonanie wyroku sądu polubownego.

2. W postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu arbitrażowego przedmiotem badania nie jest (…) ani zasadność roszczenia ani podstawy materialne jego istnienia ani też kwestie formalne dotyczące przebiegu postępowania arbitrażowego. Nie oznacza to jednak, że postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu arbitrażowego ma charakter prejudycjalny w stosunku do postępowania o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku sadu polubownego. Wręcz przeciwnie, oba te postępowania są od siebie niezależne i oparte są na innych podstawach. W przypadku zbiegu postępowania ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z wnioskiem o jego uznanie lub stwierdzenie wykonalności, skutki takiego zbiegu dla drugiego z tych postępowań uregulowano w art. 1216 k.p.c.

3. [F]akt nadania klauzuli wykonalności przez sąd państwowy orzeczeniu sądu polubownego nie wpływa w żaden sposób na możliwość wniesienia skargi o uchylenie orzeczenia sądu arbitrażowego. Wstrzymanie wykonania wyroku sądu polubownego na skutek wniesienia skargi o jego uchylenie może bowiem nastąpić wtedy i tylko wtedy, gdy już wcześniej doszło do stwierdzenia wykonalności tego wyroku na podstawie art. 1212 i n. k.p.c. Wcześniej bowiem wyrok sądu polubownego nie ma mocy prawnej i nie podlega wykonaniu (…). Zatem wobec tego, że ustawodawca uregulował oba postępowania w części piątej k.p.c. i sytuację prawną zbiegu obu postępowań należy z ostrożnością podchodzić do stosowania przepisu art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., który to przepis z mocy art. 13 § 2 k.p.c. znajduje jedynie odpowiednie zastosowanie do obu postępowań.

1. [Z]asada mocy wiążącej prawomocnych orzeczeń sądowych, jako element chronionych konstytucyjnie i w porządku międzynarodowym wartości, składających się na państwo prawa jakim jest Rzeczypospolita Polska, wchodzi w skład podstawowych zasad porządku prawnego RP.

2. [P]omiędzy sądownictwem państwowym a sądownictwem polubownym nie występuje tożsamość. Brak tożsamości nie oznacza jednak, że sądy polubowne, a w szczególności ich orzeczenia są irrelewantne wobec wymiaru sprawiedliwości. Wprawdzie zgodnie z art. 175 Konstytucji wymiar sprawiedliwości sprawowany jest przez sądy państwowe, to należy wyraźnie podkreślić, że w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości sądy państwowe kontrolują działalność sądów polubownych, a precyzyjnie rzecz ujmując wydawane przez nie orzeczenia.

3. Orzeczenie sądu państwowego o uznaniu wyroku sądu polubownego lub stwierdzeniu jego wykonalności prowadzi do nadania temu wyrokowi takiej samej mocy jakie mają orzeczenia sądów państwowych, co jednoznacznie potwierdza art. 1212 § 1 k.p.c. Oznacza to, że takie orzeczenie, dzięki związanemu z nim orzeczeniu sądu państwowego, ma być traktowane w obrocie tak samo jak każde inne orzeczenie sądu państwowego. (…) Jeżeli orzeczenie sądu polubownego ma taką samą moc jak orzeczenie sądu państwowego, oznacza to, że stosuje się do niego regulację zawartą w art. 365 § 1 k.p.c. Przepis art. 1212 k.p.c. nie przewiduje żadnych wyjątków od zrównania skutków orzeczenia sądu polubownego z orzeczeniem sądu państwowego.

4. [J]eżeli strony i powołany przez nie sąd polubowny chce, aby orzeczenie tego sądu zostało zrównane w skutkach z orzeczeniem sądu państwowego, to musi brać pod uwagę, to, że w tej samej sprawie prejudycjalnie pomiędzy tymi samymi stronami orzekł już sąd polubowny. Jeżeli bowiem to wcześniejsze orzeczenie sądu polubownego zostało już uznane przez sąd państwowy lub sąd ten stwierdził jego wykonalność, to ma to zasadnicze znaczenie dla możliwości uznania kolejnego orzeczenia wydanego między tymi samymi stronami. Sąd państwowy, który będzie orzekał o uznaniu kolejnego orzeczenia lub o stwierdzeniu jego wykonalności nie może przecież pominąć faktu, że w tej samej sprawie wypowiedział się już sąd państwowy. Innymi słowy sąd ten będzie związany orzeczeniem sądu państwowego, który uznał lub stwierdził wykonalność wcześniejszego orzeczenia sądu polubownego.

5. [Z] art. 365 § 1 k.p.c. wynika, iż sąd orzekający o uznaniu drugiego orzeczenia arbitrażowego, jako związany wcześniejszym orzeczeniem, także sądu państwowego, nie powinien dopuścić do tego, aby w obrocie prawnym znalazły się dwa orzeczenia, które w tej samej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami inaczej rozstrzygnęły tę samą kwestię prejudycjalną.

6. Brak podstaw, aby przepisy o postępowaniu ze skargi o wznowienie stosować wprost do oceny wyroku sądu polubownego, ale z drugiej strony, brak w polskim prawie regulacji wznowienia postępowania w odniesieniu do wyroków sądów polubownych, nie może prowadzić do zupełnej dowolności sądu arbitrażowego w ocenie, czy powinien on brać pod uwagę wcześniejszy wyrok, w którym orzeczono już prejudycjalnie o pewnej kwestii pomiędzy tymi samymi stronami. (…) [S]ąd arbitrażowy, jeżeli oczekuje, że jego wyrok zostanie uznany, powinien brać pod uwagę wcześniejsze rozstrzygnięcie zagadnienia prejudycjalnego w wyroku, który został już prawomocnie uznany przez sąd państwowy. Badając dopuszczalność odstępstwa od tej zasady sąd w postępowaniu o uchylenie wyroku sądu polubownego, nie może poprzestać na samym stwierdzeniu sądu polubownego, że w sprawie pojawiły się nowe fakty lub dowody, ale powinien, stosując odpowiednio kryteria oceny wykształcone na tle regulacji prawnej wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem, ocenić czy są to rzeczywiście fakty i dowody nowe oraz czy strona nie mogła z nich skorzystać w poprzednim postępowaniu.

[W]nioskodawca cofnął ze skutkiem prawnym wniosek o stwierdzenie wykonalności i nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi zagranicznego sądu polubownego. (…) Uczestnik postępowania (…) wyraził zgodę na cofnięcie przedmiotowego wniosku i na umorzenie postępowania w sprawie. (…) W świetle zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że cofnięcie wniosku nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego i nie zmierza do obejścia prawa.

Wobec uchylenia wyroku sądu polubownego wydanie postanowienia w przedmiocie uznania tego wyroku stało się zbędne.

1. [O]stateczna odmowa wydania postanowienia co do wykonalności wyroku sądu polubownego definitywnie przekreśla możliwość traktowania tego wyroku na równi z wyrokiem sądu państwowego, a więc unicestwia wynik dotychczasowego postępowania przed sądem polubownym.

2. Bez wątpienia legitymację do wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego ma dłużnik. Możliwości takiej pozbawiony jest natomiast wierzyciel. Strona usatysfakcjonowana rozstrzygnięciem może wszcząć jedynie postępowanie przewidziane w art. 1212 § 2 k.p.c. W sytuacji wierzyciela, postępowanie w sprawie o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroku jest jedynym przysługującym temu podmiotowi trybem kontroli prawidłowości i legalności orzeczenia krajowego sądu polubownego.

3. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwie formy nadzoru nad orzeczeniami sądu polubownego - obok postępowania o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego jest nią także skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego. (...) [S]ą to postępowania niezależne i oparte na samodzielnych podstawach. (...) [S]prawę - z punktu widzenia postępowania przed sądem państwowym - zakończy definitywnie dopiero orzeczenie kończące postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego.

4. [P]ostanowienie w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą - w przeciwieństwie do postanowienia w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności krajowego wyroku sądu polubownego - stanowi odpowiednik wydawanych w postępowaniu rozpoznawczym orzeczeń co do istoty sprawy.

5. [N]iedopuszczalna jest skarga kasacyjna w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności orzeczenia krajowego sądu polubownego.

1. [A]naliza obecnej regulacji części piątej kodeksu postępowania cywilnego wzmacnia (...) argumenty przemawiające za przyjmowanym dotąd zróżnicowaniem w zakresie dopuszczalności skargi kasacyjnej od orzeczenia sądu drugiej instancji w przedmiocie uznania lub stwierdzenia wykonalności wyroku sądu arbitrażowego wydanego w kraju oraz za granicą.

2. [C]harakter postępowania o stwierdzenie lub uznanie wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed takim sądem nie jest jednolity i należy inaczej go oceniać w zależności od tego, czy postępowanie ma za przedmiot wyrok sądu polubownego wydany w Polsce lub ugodę zawartą w Polsce, czy też wyrok sądu polubownego wydany za granicą lub ugodę zawartą przed takim sądem za granicą.

3. [N]ie można postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą sprowadzać do roli postępowania o charakterze pomocniczym, jak to jest w wypadku postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed tym sądem w Polsce. Potwierdza ten wniosek szerszy zakres kontroli wyroku lub ugody przez sąd państwowy w wypadku wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą. Z tych względów postępowanie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub ugody zawartej przed takim sądem za granicą powinno być traktowane jako „odpowiednik” postępowania w sprawie.

4. [N]a podstawie art. 394¹ § 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. nie jest dopuszczalne zażalenie do Sądu Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania w sprawie o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego w Polsce lub ugody zawartej przed takim sądem w Polsce.

Stosownie do art. 1158 § 1 k.p.c. wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi sądu polubownego rozpoznaje Sąd, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy, gdyby strony nie dokonały zapisu na sąd polubowny. Znaczenie cytowanej regulacji skłania do wniosku, że należy ją interpretować w ten sposób, iż do rozpoznania spraw tożsamych rzeczowo z przedmiotową, za właściwy uznać należy każdy Sąd przed który strona mogła potencjalnie wytoczyć powództwo w przypadku nie istnienia zapisu na sąd polubowny - bez jakichkolwiek ograniczeń w tym zakresie, w szczególności konieczności wyłącznego stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego o właściwości ogólnej (art. 27 k.p.c. i n.).

1. [P]ostanowienie, którym sąd apelacyjny – po rozpoznaniu zażalenia – odmówił stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 392 k.p.c. To postanowienie nie kończy postępowania jako całość. Na skutek odmowy wydania postanowienia co do stwierdzenia wykonalności sprawa wraca bowiem do ponownego rozpoznania przez sąd polubowny.

2. [O]d postanowienia, którym sąd drugiej instancji – po rozpoznaniu zażalenia – odmówił stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego, kasacja nie przysługuje.

1. Możliwość wniesienia skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego stanowi (…) dla uczestników postępowania arbitrażowego szczególny środek zaskarżenia wyroku wydanego w tym postępowaniu, a orzeczenie sądu państwowego kończące postępowanie ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego definitywnie zakończy postępowanie przed sądem państwowym. Tylko więc temu orzeczeniu przypisać można cechę „kończącego postępowania w sprawie” (…) W przedstawionym stanie rzeczy cechy takiej przyznać natomiast nie można postanowieniu co do stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego.

2. [O]d postanowienia Sądu drugiej instancji oddalającego zażalenie na postanowienie co do stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego kasacja nie przysługuje, bowiem nie jest ono orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie w rozumieniu art. 392 § 1 k.p.c.

1. Jako podstawę ustalenia, że wyrok lub ugoda sądu polubownego treścią swą uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego w Rzeczypospolitej Polskiej sąd państwowy może powołać okoliczności notoryjne lub urzędowo znane. Do nich niewątpliwie należy, że strony będące podmiotami gospodarczymi wielokrotnie dokonują rozporządzeń /lub innych przesunięć majątkowych/ niekorzystnych dla jednej z nich, lecz negatywne skutki tych zgodnych rozporządzeń w istocie ponoszą wierzyciele obu lub jednej ze stron, dobrowolnie wyzbywających się posiadanego mienia.

2. Sąd państwowy nie może (…) sankcjonować i udzielać pomocy dla wykonania orzeczenia, które powoduje niewypełnienie lub nienależyte wypełnienie obowiązku w postaci zapłaty długu.

1. [O] tym (…), jakie spośród spraw, podlegających w postępowaniu rozpoznawczym właściwości sądów powszechnych, mogą być poddane pod rozstrzygnięcie sądu polubownego, decydują przepisy normujące postępowanie przed tym sądem.

2. [N]adanie klauzuli wykonalności powinno być poprzedzone prawomocnym stwierdzeniem przez sąd państwowy – stosownie do art. 711 k.p.c. – wykonalności wyroku sądu polubownego.

3. [R]ozpoznane przez sąd polubowny mogą być tylko takie sprawy należące do trybu postępowania nieprocesowego, raczej nieliczne, których charakter na to zezwala, tzn. co do których spełnione są przesłanki przewidziane w art. 697 § 1 k.p.c.

4. W obecnym stanie prawnym proces oraz postępowanie nieprocesowe są równorzędnymi trybami postępowania sądowego, przy czym tryb postępowania nieprocesowego w sprawach o charakterze majątkowym, w których sąd wszczyna postępowanie na wniosek, nie odbiega tak daleko od zasad obowiązujących w procesie, aby z samego tylko poddania określonej sprawy rozpoznaniu w trybie nieprocesowym wynikało wyłączenie możliwości poddania jej rozstrzygnięciu przez sąd polubowny.

1. Wniosek wierzyciela do sądu państwowego o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego, jak również wniosek o nadanie temu wyrokowi klauzuli wykonalności nie przerywają biegu przedawnienia roszczeń objętych wyrokiem sądu polubownego.

2. [S]twierdzenie przez sąd państwowy wykonalności wyroku sądu polubownego oraz nadanie takiemu wyrokowi klauzuli wykonalności stanowią dwie odrębne czynności sądu, dokonywane w odrębnych trybach postępowania: mianowicie stwierdzenie wykonalności następuje w postępowaniu przewidzianym w księdze trzeciej części pierwszej kodeksu postępowania cywilnego, normującej postępowanie przed sądem polubownym oraz przed sądem państwowym w sprawach dotyczących orzeczeń sądów polubownych, natomiast nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi sądu polubownego następuje w postępowaniu egzekucyjnym (księga druga części drugiej k.p.c.). Przy tym klauzula wykonalności może być nadana jedynie takiemu wyrokowi sądu polubownego, co do którego zapadło prawomocne postanowienie sądu państwowego stwierdzające jego wykonalność w trybie art. 711 k.p.c.

3. Sądownictwo polubowne, oparte na umowie stron i sprawowane przez arbitrów, ludzi zaufania stron, którzy w wykonywaniu swoich dobrowolnie przyjętych obowiązków są z reguły w małym tylko zakresie krępowani przepisami formalnymi, z konieczności musi być kontrolowane przez sądy państwowe. Kontrola ta dotyczy z jednej strony prawidłowości ukonstytuowania się sądu polubownego i wyboru przez strony arbitrów, z drugiej zaś – treści samego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd polubowny. Kontrola treści wyroku z natury rzeczy nie może obejmować samej zasadności i słuszności rozstrzygnięcia, lecz ogranicza się do tego, czy orzeczenie zostało wydane w warunkach zapewniających stronom ochronę ich praw oraz czy rozstrzygnięcie nie uchybia praworządności lub zasadom współżycia społecznego. Kontrolę wyroku sądu polubownego w najszerszym zakresie sąd państwowy wykonuje tylko na żądanie strony zgłoszone w postaci skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, przewidzianej w art. 712 i nast. k.p.c., ograniczonej terminem i zakresem podstaw zaskarżenia wyroku. Natomiast kontrola zgodności wyroku z zasadami praworządności oraz z zasadami współżycia społecznego dokonywana jest przez sąd państwowy z urzędu i temu celowi służy instytucja stwierdzenia wykonalności wyroku.

4. Postanowienie stwierdzające wykonalność wyroku sądu polubownego, choć jest konieczną przesłanką dopuszczalności wykonywania tego wyroku w drodze przymusu państwowego, samo przez się nie stanowi jednak czynności zmierzającej do jego wykonania. Zgłoszenie żądania stwierdzenia wykonalności nie należy zatem do czynności podjętych „bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia” zasądzonego wyrokiem roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 1 k.c.

Sąd (…) zarówno w postępowaniu zmierzającym do wydania postanowienia o wykonalności wyroku Sądu polubownego (art. 711 § 3 k.p.c.), jak i w postępowaniu o nadanie temu wyrokowi klauzuli wykonalności (art. 781 § 4 k.p.c.) nie jest uprawniony do oceny, czy roszczenie istnieje. Stąd np. kwestia przedawnienia mogłaby być wzięta pod uwagę dopiero w razie istnienia prawomocnego wyroku uwzględniającego stosowne powództwo przeciwegzekucyjne (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.).

1. Art. 503 § 1 pkt 4 uznaje za wystarczającą przesłankę skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego, jeżeli wyrok ten treścią swą ubliża porządkowi publicznemu lub dobrym obyczajom, natomiast art. 502 pozwala sądowi na uwzględnienie niezgodności treści wyroku z porządkiem publicznym i dobrymi obyczajami tylko wówczas, gdy wynika to ze złożonych w sądzie akt sądu polubownego.

2. Na skutek skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego odbywa się normalne postępowanie procesowe (art. 505 k.p.c.), w toku którego możliwe jest przeprowadzenie postępowania dowodowego według zasad ogólnych.

3. Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności winno z natury rzeczy być krótkie i proste, co byłoby niewykonalne w przypadku konieczności przeprowadzania dowodów w celu ustalenia okoliczności faktycznych potrzebnych do oceny, czy wyrok swą treścią ubliża porządkowi publicznemu lub dobrym obyczajom. Dlatego też ustawodawca ograniczył sąd państwowy do jednego tylko źródła informacji, a mianowicie do akt sądu polubownego, a więc do dokumentów piśmiennych, których rozpatrzenie i ocena z reguły nie są połączone z żadnymi trudnościami, mogącymi wpłynąć na przedłużenie postępowania. Gdyby tego ograniczenia nie było, to w zakresie omawianej tu kategorii wad wyroku sądu polubownego nie byłoby żadnej różnicy między oboma rodzajami postępowania w sądzie państwowym, co byłoby sprzeczne z konsekwentnie w ustawodawstwie procesowym polskim realizowaną zasadą jednotorowości postępowania.

1. [W] postępowaniu w sądzie powszechnym, unormowanym przepisami księgi III cz. I k.p.c., należy, o ile ta księga nie zawiera odmiennych przepisów, stosować odpowiednio przepisy księgi II cz. I k.p.c.

2. Postępowanie (…) wszczęte na wniosek strony o wyznaczenie sędziego polubownego lub przewodniczącego jest w istocie postępowaniem odrębnym, które ma dopiero przygotować postępowanie przed sądem polubownym. Na wyznaczenie sędziego lub przewodniczącego nie ma zażalenia (art. 485 § 2 k.p.c.), nie może zatem być i skargi kasacyjnej, gdyż nie ma skargi kasacyjnej na postanowienie sądu 1. instancji. Na odmowę zaś wyznaczenia służy zażalenie, a na postanowienie sądu 2. instancji, zatwierdzające odmowne postanowienie sądu 1. instancji – skarga kasacyjna, jako na postanowienie kończące postępowanie.

3. Postępowanie na wniosek sędziego polubownego o oznaczenie wynagrodzenia także jest postępowaniem odrębnym, wywołanym umową o sąd polubowny. Zarówno sędzia, jak i strony, które procesowały się przed sądem polubownym, mogą wnosić zażalenia na postanowienia sądu 1. instancji i skargi kasacyjne na postanowienia sądu 2. instancji, jako na kończące to odrębne postępowanie.

4. Postępowanie, wszczęte na wniosek strony celem orzeczenia o wygaśnięciu zapisu na sąd polubowny jest również odrębnym postępowaniem przed sądem powszechnym; sąd państwowy rozstrzyga tu po rozprawie spór stron o skuteczność umowy. Postanowienie, rozstrzygające ten spór, powinno być przyrównane do wyroku, a zatem stronom służy prawo zakładania zażalenia na postanowienie sądu 1. instancji i skargi kasacyjnej na postanowienie sądu 2. instancji.

5. Wreszcie postanowienie o wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody, zawartej przed tym sądem, także kończy odrębne postępowanie, wszczęte na wniosek strony. (...) Na postanowienie sądu 1. instancji o wykonalności służy zatem zażalenie, a na postanowienie sądu 2. instancji – skarga kasacyjna.

6. Od skargi kasacyjnej w sprawach wyżej wymienionych należy pobierać wpis stosunkowy według ogólnych zasad.

7. Wartość przedmiotu sporu i zaskarżenia stanowić będzie w tych przypadkach wartość przedmiotu sporu, który by podlegał rozstrzygnięciu przez sąd polubowny.

8. We wszystkich powyższych przypadkach skarga kasacyjna oczywiście jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia przenosi 500 zł (z zastrzeżeniem przepisów art. 425 §§ 2 i 3 i art. XX § 1 przep. wprow.

Postanowienie sądu apelacyjnego, wydane naskutek zażalenia strony, której odmówiono opatrzenia klauzulą wykonawczą zapadłego w jej sporze wyroku sądu polubownego, jest postanowieniem kończącem postępowanie, które w myśl art. 424 § 2 ulega zaskarżeniu w drodze skargi kasacyjnej.

[T]ytułem egzekucyjnym, na podstawie którego pozwani wszczęli przeciwko powódce pomienione w sentencji wyroku kroki egzekucyjne, jest wyrok Sądu polubownego (…), którego prawomocność i wykonalność została potwierdzona (…) przez dwóch sędziów polubownych z pośród trzech, którzy ten wyrok wydali. (…) Chociaż (…) klauzula (…) była wadliwa i nie odpowiadała przepisom § 54 p. 3 o. e., nie można uważać tej klauzuli za nie istniejącą wobec podpisania jej przez dwóch sędziów polubownych, a więc wyrok ten nie mógł być uważany jako taki, któremu klauzula wykonalności nie została nadana, a to tym bardziej, że na podstawie wyroku taką klauzulą zaopatrzonego pozwani wdrożyli przeciw powódce kroki egzekucyjne. Klauzula (…) wymaga wprawdzie uzupełnienia, lecz do uskutecznienia tegoż sądy powszechne nie są powołane, gdyż ani przepis art. LXVIII przep. wprow. pr. o sąd, post. egz., ani inne przepisy w zaskarżonej uchwale powołane takiego uprawnienia im nie przyznają. Gdy zatem powódka wykazała, iż nie nastąpiło zdarzenie, powodujące wykonalność zaskarżonego wyroku, jest jej powództwo o umorzenie egzekucji w sentencji wyroku wymienionych – w przepisach art. 566 § 1 k. p. c. uzasadnione.

1. [S]ąd państwowy mógł tylko albo uznać wyrok sądu polubownego za wykonalny w całości, albo odmówić uznania tego wyroku za wykonalny także w całości, gdyż nie jest rzeczą sądu państwowego przy rozpoznaniu sprawy o uznanie wyroku sądu polubownego za wykonalny badanie, czy i które z motywów wyroku są uzasadnione lub nieuzasadnione, czy i jaka pozycja w obrachunku została udowodniona lub uznana przez strony, i wogóle wchodzenie w rozpoznanie meritum sporu.

2. [S]ąd polubowny może stosować § 319 u. p. c., t. j. prostować oczywiste pomyłki rachunkowe, pisarskie i t. p. Nie może natomiast po doręczeniu wyroku stronom zmieniać jego istotnej treści, chyba że obie strony zgodziłyby się na taką zmianę.

3. Złożenie mandatu jest oświadczeniem sędziów, że odmawiają wykonania swych obowiązków, że odstępują od umowy ze stronami, zobowiązującej ich do rozstrzygnięcia sporu.

4. Wobec oświadczenia sędziów w obecności stron o złożeniu mandatów, a zatem o odstąpieniu od umowy o piastowanie obowiązku sędziów polubownych, układ o sąd polubowny w myśl § 1033 u. p. c. utracił moc, wygasł.

5. Wobec wygaśnięcia umowy o sąd polubowny sędziowie, którzy złożyli swe mandaty, nie mieli żadnej podstawy prawnej do podjęcia na nowo swych praw i obowiązków na jednostronne żądanie powódki bez zgody pozwanego, jak to uczynili.

1. [S]ąd polubowny nie jest instytucją państwową, lecz działa na podstawie umowy stron (art 1367 upc.), nie mają więc tam zastosowania przepisy o języku urzędowym, obowiązujące w urzędach państwowych.

2. [D]la uzyskania z wyroku, napisanego przez sąd polubowny w języku obcym, tytułu wykonawczego, który winien być wydany wyłącznie w języku polskim, niezbędne jest (-) złożenie uwierzytelnionego należycie przekładu, który będzie podstawą czynności sądowych, związanych z wydaniem tytułu wykonawczego i wykonaniem tego wyroku.

1. Uznanie przez Sądy obu instancji rozsądzającego spory stron wyroku polubownego za nieulegający wykonaniu jest w istocie następstwem stwierdzonej sądownie nieważności tego wyroku, pozbawiającej go mocy i skutku.

2. [N]ieważność [wyroku sądu polubownego – wstawienie własne] (-) pod względem przedmiotowym mogłaby mieć miejsce wtedy jedynie gdyby zakres uprawnień Sądu polubownego wcale nie był określony lub też rozciągnięty ogólnikowo, bez jakichkolwiek bliższych omówień, do wszelkich sporów między stronami.